អ្នកកាសែតបារាំងម្នាក់ ជាប់​ចោទ​ពី​បទ​​ធ្វើ​«សញ្ចារកម្ម»

ស្ត្រីរកស៊ីផ្លូវភេទ នៅតាមដងផ្លូវក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៤

អ្នកកាសែតបារាំង ដានីញែល ឡេណេ ដែលត្រូវបានកាត់ទោស អោយជាប់ពន្ធនាគារ​៧ឆ្នាំកាលពីឆ្នាំ២០១០ ពីបទធ្វើ​សញ្ចារកម្មនោះ ត្រូវបានកាត់ទោសឡើងវិញ កាលពីថ្ងៃសុក្រកន្លងមកនេះ នៅក្នុងសំនុំរឿងមួយ ទាក់ទងនឹងទេសចរណ៍​ផ្លូវភេទ។ មេធាវីរបស់ជនជាប់ចោទ បានបវិហាពីបទចោប្រកាន់នោះ ថា«មិនមានមូលដ្ឋាន»ច្បាស់លាស់ ក្នុងការភ្ជាប់​ទៅនឹងបទយកការណ៍ ធ្វើដោយអ្នកកាសែតរូបនេះ កាលពីជិត១០ឆ្នាំមុន។

ជនជាប់ចោទ ដានីញែល ឡេណេ (Daniel Lainé) ដែលមិនមានវត្ថមានក្នុងអង្គសវនាការនោះ ត្រូវបានតុលាការកម្ពុជា​កាត់ទោស អោយជាប់ពន្ធនាគារ ចំនួន៧ឆ្នាំរួចមកហើយ នៅក្រោយ ពី អ្នក កាសែតរូបនេះ បានធ្វើបទយកការណ៍មួយ ស្ដីពីទេសចរណ៍ផ្លូវភេទ និងការជួញដូរស្ត្រីក្នុង ប្រទេស កម្ពុជា ក្នុងឆ្នាំ២០០៣។ នេះជាការអោយដឹងរបស់ មេធាវី​បរទេស​របស់អ្នកកាសែតរូបនេះ លោក ក្លេម៉ង្ស៍ វិត្ត (Clémence Witt)។

លោកមេធាវីបរទេសដដែល បាននិយាយប្រាប់ទីភ្នាក់ងាររសារពត៌មានបារាំងទៀងថា លោកឡេ ណេ បានប្រឆាំងនឹង​សាលក្រមនេះ ដែលលោកថាមិនមានរឿងបែបនេះទាល់តែសោះ ហើយ លោកទទួលបានសារជាថ្មី​ នូវសវនាការកាលពី​ថ្ងៃសុក្រកន្លងមកនេះ ដោយមាន វត្តមាន ពីខាង ការ ពារក្ដីរបស់លោកផង។ ក្នុងសេចក្ដីប្រកាសពត៌មានមួយ ដែលមេធាវី​បរទេសរូបនេះ បានចុះហត្ថ លេខាជាមួយ អ្នករួមអាជីបជនជាតិកម្ពុជា លោកមេធាវី គង់ សំអូន នោះ មានសេចក្ដីជាអាថ៌ ថា «បើពិនិត្យ ទៅលើការប្រព្រឹត្តិទៅ នៃអង្គសវនាការ យើងមានសង្ឃឹមច្រើន ថាលោក ដានីញែល ឡេណេ នឹងត្រូវរួច​ពីការចោទប្រកាន់ ដែលគ្មានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់នេះ និងបំបាត់នូវយល សប្ដិអាក្រក់ទាំងឡាយ ដែលធ្វើអោយ​លោក​ក្លាយជាជនរងគ្រោះ»។

តាមការស្នើសុំរបស់កម្ពុជា អ្នកកាសែត ដានីញែល ឡេណេ ត្រូវបានជាប់ឈ្មោះ​នៅក្នុង«បញ្ជីក្រ ហម» របស់នគរបាល​អន្តរជាតិ (Interpol) ដែលនាំទៅដល់ ការចាប់ខ្លួនអ្នកកាសែតរូបនេះ នៅក្នុង ប្រទេសមួយទៀត។ បន្ទាប់ពីត្រូវបានគេ​បណ្ដេញចេញពីប្រទេសនោះ លោកឡេណេបានសុំអោយ មានការលើកចេញ ពី«បញ្ជីក្រហម»នោះ។

លោកមេធាវី គង់​ សំអូន បានសម្ដែងការជម្ទាស់របស់លោកថា «ធ្វើបទយកការណ៍ ស្ដីពីពេស្យាចារ និងចរាចរណ៍​ជួញ​ដូរមនុស្ស ទាក់ទងនឹងផ្លូវភេទ មិនអាចត្រូវគេសន្និដ្ឋានថា ជាអំពើប្រព្រឹត្តិ ក្នុង ចរាចរណ៍នោះទេ»។

«មិនអាចទទួលយកបាន» សម្រាប់អង្គការអ្នកយកពត៌មានគ្មានព្រំដែន

របាយការណ៍ស៊ើបអង្កេត ស្ដីពីទេសចរណ៍ផ្លូវភេទនៅកម្ពុជា ក្នុងឆ្នាំ២០០៣ របស់អ្នកកាសែតរូ ប នេះ បានថត​យក​រូប​ជនជាតិបារាំងម្នាក់ ដែលរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងបានយល់ព្រមអោយ មានការផ្សាយរូបគាត់ ក្នុងលក្ខខ័ណ្ឌ​មិន​អោយឃើញមុខ និងស្គាល់សម្លេង។ តែបើទោះជាមាន ការបិតបាំងមុខ និងការប្ដូរសម្លេង នៅក្នុងបទយកការណ៍នេះ​ក៏ដោយ ក៏ជនជាតិបារាំងនោះ ត្រូវបានស្គាល់ដោយគ្រួសាររបស់គាត់ ក្នុងពេលដែលទូរទស្សន៍បារាំង តេអេហ្វអន (TF1) បានចាក់ផ្សាយ ក្នុងកម្មវិធីមួយ មានឈ្មោះថា «សិទ្ធិក្នុងការដឹង (Le droit de savoir)»។

អង្គការអ្នកយកពត៌មានគ្មានព្រំដែន (Reporters Sans Frontières - Reporters Without Borders) បានបរិហារ​នៅក្នុង​សេចក្ដីប្រកាសពត៌មានរបស់ខ្លួន កាលពីខែសីហាឆ្នាំ២០០៦ថា បន្ទាប់ពីបាន ចាក់ផ្សាយបទយកការណ៍នេះរួច និងដោយ​សារអំពើរពុករលួយ ចាក់ឬសនៅក្នុង ចំណោម មន្ត្រី រាជការខ្មែរ ជនជាតិបារាំងរូបនោះ ត្រូវបានគេលើកទឹកចិត្ត​អោយ​ប្ដឹង​អ្នកកាសែត ពី«បទផ្សាយ ពត៌ មានមិនពិត» និង«ធ្វើបទយកការណ៍មួយ ដែលមានការហាមឃាត់ពីអជ្ញាធរ»។

ក្នុងពេលលោកវិលត្រឡប់មកកម្ពុជា ក្នុងឆ្នាំ២០០៤ លោកឡេណេ ត្រូវបានក្រសួងមហា ផ្ទៃកម្ពុជា កោះហៅ ទៅតាម​ពាក្យបណ្ដឹងរបស់ជនជាតិបារាំងនោះ។ តែដើម្បីអនុញ្ញាតិ អោយលោកបាន រួច ខ្លួនមកវិញ អ្នកកាសែតរូបនេះ បានចុះ​ហត្ថលេខាលើកិច្ចសន្យាសំណងជម្ងឺចិត្តមួយ មានទឹកប្រាក់ ចំនួន ១២៥០០០ដុល្លាអាមេរិក (ត្រូវជា ៩៧៥០០អ៊ឺរ៉ូ)។ បន្ទាប់ពីបានមកដល់ប្រទេសបារាំង លោកបានដាក់ពាក្យបណ្ដឹង ទៅតុលាការបារាំង នៃទីក្រុងក្រេតី (Créteil ជាយ​ទីក្រុងប៉ារីស) និងតុលាការរាជធានីភ្នំពេញ ពីបទ«ចាប់ជម្រិតលុយ» ខាងលើ។

អង្គការដដែលបាននិយាយថា «កិច្ចសន្យាដែលធ្វើឡើង ក្នុងក្ដីភ័យខ្លាច មិនមានតម្លៃខាងច្បាប់ទេ តែវាបានឆ្លុះបញ្ចាំង​ពីការពិតមួយ មិនមានផលល្អទេ សម្រាប់ភាពថ្លៃថ្នូរបស់កម្ពុជា។ សំនុំរឿង ដែលធ្វើឡើងប្រឆាំងនឹងអ្នកកាសែតរូបនេះ វាជារឿង មិនអាចទទួលយកបាន និងផ្ទុយទៅវិញ បានបង្កើតអោយមានជារូបរាង នូវបនចាប់ជម្រិតស្របច្បាប់មួយ។»

នៅឆ្នាំ២០០៦ ខណៈលោកឡេណេ បានវិលត្រឡប់មកកម្ពុជាជាថ្មីទៀត ដើម្បីការងារថតភាព យន្ដ ឯកសារជាច្រើននោះ លោកត្រូវបានអជ្ញាធរខ្មែរដកហូត លិខិតឆ្លងដែនរបស់លោក និងបាន ហាម លោក មិនអោយចេញពីប្រទេសម្ដងទៀត។ 

ហេតុការណ៍ដែលឈានទៅដល់ ការលួចឆ្លងដែនដោយខុសច្បាប់របស់លោក ទៅកាន់ប្រទេសថៃ ដើម្បីគេចខ្លួន ក្នុង​ពេលនោះ។

លោក ដានីញែល កើតក្នុងឆ្នាំ ១៩៤៩ ធ្លាប់ឈ្នះពានរង្វាន់ ជាអ្នកសារពត៌មានឯកនៃពិភពលោក ឆ្នាំ១៩៩១។ លោកជា​អតីតអ្នកថតរូបប្រចាំទីភ្នាក់ងារ ហ្គាមា (Gamma) តែសព្វថ្ងៃលោក ជាអ្នក កាសែតធ្វើការដោយឯករាជ្យម្នាក់។ ស្នាដៃ​នៃ​បទយកការណ៍របស់លោក ត្រូវបានគេ ចាក់ផ្សាយ ក្នុងទូរទស្សន៍ជាច្រើន ទាំងក្នុងប្រទេសបារាំង ទាំងនៅឯបរទេស៕