RFA Photo/Leng Maly១០-ធ្នូ-០៩: ក្បួនដង្ហែដើម្បីអបអរសាទរទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិខួបទី៦១
ក្រុមអ្នកវិភាគខ្លះបានបកស្រាយថា ពាក្យថា "សេរីភាព" គឺពលរដ្ឋគ្រប់រូបអាចធ្វើអ្វីៗដោយមិនចាំបាច់សុំការអនុញ្ញាតពី នរណាម្នាក់ ហើយសេរីភាពរបស់មនុស្សគឺគ្មានព្រំដែន តែមិនត្រូវប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិសេរីភាពរបស់អ្នកដទៃឡើយ។
ប្រធានអង្គការការពារអ្នកច្បាប់ការពារសិទ្ធិកម្ពុជា លោកមេធាវី សុក សំអឿន មានប្រសាសន៍ថា បើទោះបីជាសេរីភាពរបស់មនុស្សគ្មានព្រំដែនមែនពិត ប៉ុន្តែមិនអាចបំពានលើអ្នកដទៃបានឡើយ ហេតុដូច្នេះហើយបានជារដ្ឋត្រូវធ្វើច្បាប់ដើម្បីធានា និងការពារសិទ្ធិអ្នកដែលត្រូវគេបំពានតាមរយៈដាក់ទោសទណ្ឌចំពោះ អ្នកប្រព្រឹត្តល្មើស។
លោកមេធាវីបន្តថា ចំពោះពាក្យថា សិទ្ធិរបស់ពលរដ្ឋវិញ គឺពាក់ព័ន្ធនឹងកាតព្វកិច្ចរបស់រដ្ឋ មានន័យថា ប្រសិនបើពលរដ្ឋគ្មានលទ្ធភាពបំពេញសិទ្ធិនោះទេ ដូច្នេះរដ្ឋត្រូវមានកាតព្វកិច្ចជួយឧបត្ថម្ភជ្រោមជ្រែងឲ្យសិទ្ធិ ទាំងនោះកើតមានពេញលេញឡើងដល់ពលរដ្ឋគ្រប់រូប។
លោកបានលើកអំណះអំណាងក្នុងករណីព្រហ្មទណ្ឌ និងករណីរដ្ឋប្បវេណីអំពីសិទ្ធិ និងសេរីភាពមានមេធាវីយ៉ាងដូច្នេះ ៖ «ឧទាហរណ៍ ជាក់ស្ដែង គឺសិទ្ធិមានមេធាវី។ ក្នុងរឿងព្រហ្មទណ្ឌគឺជនជាប់ចោទមានសិទ្ធិមានមេធាវី ខុសពីរឿងរដ្ឋប្បវេណីដែលជនជាប់ចោទអត់មានសិទ្ធិមានមេធាវីទេ តែមានសេរីភាពមានមេធាវី។ ពាក្យថាសេរីភាពមានមេធាវី គឺមានន័យថា យើងចង់មានមេធាវី ១០នាក់ ឬ ២០នាក់ក៏បានដែរឲ្យតែយើងមានលុយជួល។ ក៏ប៉ុន្តែបើយើងអត់មានលុយជួលមេធាវីទេ ផ្លូវរដ្ឋអត់មានកាតព្វកិច្ចជួលយើងទេ ព្រោះក្នុងរឿងរដ្ឋប្បវេណី យើងអត់មានសិទ្ធិមានមេធាវីទេ ក៏ប៉ុន្តែចំពោះរឿងព្រហ្មទណ្ឌ ជនជាតិចោទមានសិទ្ធិមានមេធាវី។ នៅពេលដែលគេមានលុយ គេមានសេរីភាពជួលមេធាវី ១០ ឬ ២០នាក់ក៏បានដែរ តែបើគេអត់លុយគេនៅតែមានមេធាវីដដែល គឺរដ្ឋត្រូវជួលមេធាវីឲ្យជំនួស។ ដូច្នេះមានន័យថា កាលណាយើងនិយាយពីសិទ្ធិ វាខុសពីសេរីភាព។ សេរីភាពរដ្ឋអត់មានកាតព្វកិច្ចជំនួសប្រជាជនទេ ក៏ប៉ុន្តែចំពោះសិទ្ធិ រដ្ឋត្រូវមានកាតព្វកិច្ចជួយប្រជាជនឲ្យអនុវត្តសិទ្ធិរបស់ខ្លួន បាន»។
ជំពូកទី៣ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលចែងអំពីសិទ្ធិ និងករណីយកិច្ចរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរយ៉ាងច្បាស់ថា ពលរដ្ឋគ្រប់រូបមានសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ សេរីភាពខាងសារព័ត៌មាន សេរីភាពខាងការបោះពុម្ពផ្សាយ សេរីភាពខាងការប្រជុំ សេរីភាពខាងជំនឿសាសនា និងសេរីភាពខាងការដើរហើរ។
ចំណែកពាក្យថា "សិទ្ធ" វិញ ពលរដ្ឋមានសិទ្ធិរស់រានមានជីវិត សិទ្ធិស្មើគ្នាចំពោះមុខច្បាប់ សិទ្ធិចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងជីវភាពនយោបាយ សិទ្ធិសេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច និងវប្បធម៌ សិទ្ធិទទួលការរ៉ាប់រងដោយសង្គម សិទ្ធិធ្វើបាតុកម្ម និងកូដកម្មដោយសន្តិវិធី។
លោក សុក សំអឿន បានធ្វើការបកស្រាយចំពោះពាក្យថា សិទ្ធិ និង សេរីភាព ខាងលើនេះដោយផ្អែកលើគោលចម្បងរបស់រដ្ឋធម្មនុញ្ញយ៉ាងដូច្នេះ ៖ «សេរីភាព ដើរហើរ ឧទាហរណ៍បើយើងចង់ទៅកំពង់សោម ទៅៗ ទៅបាត់ដំបង ទៅៗ ជាសេរីភាពរបស់យើង ប៉ុន្តែបើយើងអត់លុយជិះឡានទៅ យើងមិនអាចទៅទាមទារអភិបាលក្រុង ឬរដ្ឋាភិបាលថា ខ្ញុំចង់ទៅលេងកំពង់សោម លោកត្រូវចេញលុយឲ្យខ្ញុំ គឺអត់ទេ ពីព្រោះនេះមិនមែនជា សិទ្ធិ ប៉ុន្តែជា សេរីភាព។ ក៏ប៉ុន្តែបើគេចែងថាជា សិទ្ធិ វិញ គឺរដ្ឋត្រូវតែទៅជួយ ដូច្នេះក្នុងចំណុចនេះយើងត្រូវយល់ឲ្យបានច្បាស់ថា អ្វីទៅជាសិទ្ធិ និងសេរីភាព ហើយនៅពេលដែលធ្វើច្បាប់គេមិនអាចបិទសិទ្ធិវិញបានទេ ពីព្រោះរដ្ឋធម្មនុញ្ញបានធានាសិទ្ធិហើយ បានធានាសេរីភាពហើយ ដូច្នេះយើងត្រូវកំណត់គោលការណ៍ហ្នឹងឲ្យបានច្បាស់លាស់។ រដ្ឋអាចធ្វើច្បាប់បាន តែក្នុងន័យការពារកុំឲ្យអ្នកសេរីភាពនោះ បំពានទៅសិទ្ធិសេរីភាពអ្នកដទៃតែប៉ុណ្ណោះ»។
ក្រុមអ្នកវិភាគនិយាយថា ពលរដ្ឋកម្ពុជា មួយចំនួននៅមិនទាន់ស្គាល់ពីសិទ្ធិរបស់ខ្លួនបានច្បាស់នៅឡើយ។ នៅពេលដែលពួកគាត់ក្រីក្រគ្មានអាហារទទួលទាននោះ ពួកគាត់នឹងដើរសុំទាន សុំអាហារតាមវត្តអារាម តាមគេហដ្ឋាន ឬតាមភោជនីយដ្ឋានជាដើម ដោយសារពួកគាត់អាចយល់ថា គាត់ក្រដោយសារព្រេងវាសនាបានកំណត់រួចហើយ។ ក្រុមអ្នកវិភាគក៏បានឲ្យដឹងផងដែរថា ពលរដ្ឋខ្មែរនៅមិនទាន់បានដឹងថា បញ្ហាក្រីក្រ និងការអត់ឃ្លានរបស់ពួកគាត់ គឺជាការទទួលខុសត្រូវធំបំផុតរបស់រដ្ឋាភិបាល។
រដ្ឋាភិបាលមានកាតព្វកិច្ច មានបន្ទុក និងការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ ដើម្បីការពារទប់ស្កាត់មិនឲ្យមានការអត់ឃ្លាន និងជំរុញលើកស្ទួយជីវភាពរស់នៅរបស់ពលរដ្ឋឲ្យមានភាពរីកចម្រើនតាម រយៈការបង្កលក្ខណៈឲ្យមានការងារធ្វើ និងឧបត្ថម្ភដល់អាហារហូបចុក។ រដ្ឋក៏ត្រូវរៀបចំគោលនយោបាយឲ្យមានប្រព័ន្ធអប់រំបានល្អ តាមរយៈការបង្កើតសាលារៀន បង្កើតគ្រូបង្រៀនដែលមានប្រាក់ខែសមរម្យ និងបង្កើតមន្ទីរពេទ្យ និងគ្រូពេទ្យល្អៗជាដើម។
ទាក់ទិនបញ្ហានេះ លោក ជាម យៀប ដែលជាតំណាងរាស្ត្រពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលជាគណបក្សកាន់អំណាច មានប្រសាសន៍ថា រដ្ឋធម្មនុញ្ញខ្មែរបានចែងច្បាស់អំពីតួនាទីរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការ ការពារសិទ្ធិ និងកិច្ចគាំពារទាំងឡាយដល់ពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន។
លោកមានប្រសាសន៍បន្តដូច្នេះ ៖ «រដ្ឋធម្មនុញ្ញមានចែងហើយ រដ្ឋត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះប្រជាជាតិទាំងមូល មិនមែនតែក្នុងប្រទេសទេ ក្រៅប្រទេសដែលមានសញ្ជាតិជាខ្មែរ រស់នៅទីណាក៏ដោយ រដ្ឋត្រូវតែយកចិត្តទុកដាក់ ហើយត្រូវតែការពារសិទ្ធិសេរីភាពដល់គេជានិច្ច មិនអាចគេចវេះបានទេ»។
ទាក់ទិននឹងពាក្យថា សិទ្ធិ និង សេរីភាព នេះដែរ លោក គុជ ចាន់លី ដែលជាបញ្ញវន្តខ្មែរម្នាក់ពីរដ្ឋម៉ារីឡែន (Maryland) សហរដ្ឋអាមេរិក មានប្រសាសន៍ថា សិទ្ធិ និង សេរីភាពរបស់មនុស្សម្នាក់ៗ គឺមានតាំងពីកំណើត។
ទោះបីជាសិទ្ធិ និងសេរីភាពរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរត្រូវបានធានាក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញយ៉ាងណា ក៏ដោយ ក៏គេសង្កេតឃើញសិទ្ធិមួយចំនួនកំពុងរងការរឹតត្បិតខ្លាំងទៅៗពី រដ្ឋាភិបាល ដូចជាសិទ្ធិក្នុងការបញ្ចេញមតិ សិទ្ធិទទួលព័ត៌មាន សិទ្ធិធ្វើបាតុកម្ម ឬកូដកម្មដោយសន្តិវិធីជាដើម។
ក្រុមឃ្លាំមើលនិយាយថា នេះជាការបិទសិទ្ធិ និងខុសពីការធានារបស់រដ្ឋ។ ប៉ុន្តែលោក ជាម យៀប មានប្រសាសន៍ថា ការធ្វើបាតុកម្មនៅកម្ពុជា គួរសុំច្បាប់អាជ្ញាធរជាមុន ដើម្បីអាចឲ្យអាជ្ញាធរការពារសណ្ដាប់ធ្នាប់ និងរបៀបរៀបរយសាធារណៈ។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការធ្វើកូដកម្ម និងបាតុកម្មនៅប្រទេសលោកខាងលិចមានលក្ខណៈខុសពីកម្ពុជា។ ដូចជានៅសហរដ្ឋអាមេរិក ពលរដ្ឋអាមេរិកាំងគ្រប់រូប និងគ្រប់ជាតិសាសន៍ អាចធ្វើបាតុកម្មនៅមុខសេតវិមានរបស់ប្រធានាធិបតី នៅមុខស្ថាប័នកំពូលៗរបស់រដ្ឋ ឬនៅមុខសភាតំណាងរាស្ត្រ និងព្រឹទ្ធសភាដោយសេរី។
គេសង្កេតឃើញការធ្វើបាតុកម្ម ឬកូដកម្មនៅកម្ពុជា តែងរងការបង្ក្រាបយ៉ាងហិង្សាជាញឹកញាប់ពីសំណាក់អាជ្ញាធរមាន សមត្ថកិច្ច ខណៈសហគមន៍អន្តរជាតិបារម្ភអំពីស្ថានភាពប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា កំពុងមានការដើរថយក្រោយ។
អ្នកឃ្លាំមើលដំណើរការវិវត្តន៍នូវសិទ្ធិ និងសេរីភាពនៅកម្ពុជានិយាយថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ចូលចិត្តបង្កើតច្បាប់មុនពិនិត្យមើលសេចក្ដីត្រូវការរបស់ពលរដ្ឋ ខ្លួន។
ឧទាហរណ៍ លោក គ្រីស្តូហ្វ ប៉េស៊ូ (Christophe Peschoux) អតីតប្រធានការិយាល័យឧត្ដមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុក សិទ្ធិមនុស្សប្រចាំនៅកម្ពុជា មានប្រសាសន៍ថា កម្ពុជាមិនត្រូវការច្បាប់គ្រប់គ្រងសមាគម និងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ដែលនាំមកនូវការរឹតត្បិតសេរីភាពថែមទៀតទេ ពីព្រោះសកម្មភាពរបស់សមាគម និងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយច្បាប់នានា ដែលមានស្រាប់រួចទៅហើយ។
អង្គការឃ្លាំមើលសេរីភាពពិភពលោក Freedom House ដែលមានមូលដ្ឋានក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក កាលពីដើមខែឧសភា ឆ្នាំ២០១១ នេះ បានបង្ហាញថា កម្ពុជាជាប្រទេសដែលគ្មានសេរីភាព៕
ពីវិទ្យុ អាស៊ីសេរី
No comments:
Post a Comment
yes