ប្រធាន ចលនាប្រជាធិបតេយ្យសង្គ្រោះជាតិ លោក សម រង្ស៊ី អញ្ជើញចូលរួមប្រជុំជាមួយគណកម្មាធិការសភាអន្តរជាតិ នៅប្រទេសហ្វីលីពីនដើមសប្តាហ៏ក្រោយ

លោក សម រង្ស៊ី ប្រធានចលនាប្រជាធិបតេយ្យសង្គ្រោះជាតិ និងជាប្រធានគណកម្មាធិការ​បណ្តោះអាសន្ន នៃគណបក្ស សង្គ្រោះជាតិ គ្រោងនឹងចូលរួមធ្វើជាវាគ្មិនក្នុងកិច្ចប្រជុំ គណកម្មាធិ​ការសភាអន្តរជាតិ ស្តីពី « ស្ថានភាពនយោបាយ និងការបោះឆ្នោតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា » នៅ ប្រប្រទេសហ្វីលីពីន ​ថ្ងៃទី១០ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១២ ខាងមុខនេះ ។

គណកម្មាធិការសភាអន្តរជាតិ ដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា ហៅកាត់​ជា​ភាសាអង់គ្លេសថា IPCDEC គឺជាបណ្តាញនៃការរួបរួមគ្នារវាងសមាជិកសភានៅទូទាំងពិភព​លោក ក្នុងគោលបំណងជំរុញឲ្យមានការបោះឆ្នោតដោយ សេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ តាមរបៀប​ប្រជាធិបតេយ្យ​ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ឲ្យស្របទៅតាមស្តង់ដាអន្តរជាតិ ។  សូមជំរាបជូនផងដែរថា គណកម្មាធិ​ការសភាអន្តរជាតិនេះ ដឹកនាំដោយ សមាជិកព្រឹទ្ធសភា របស់ហ្វីលីពីន ឈ្មោះFranklin Drilon ។

នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំនៃគណកម្មាធិ​ការសភាអន្តរជាតិនេះ នឹងធ្វើការជជែកពិភាក្សាគ្នាដោយត្រូវ​រិះ​រក​វិធីយ៉ាងណា ដើម្បីធ្វើការដាក់​សំពាធ ឬ ជំរុញឲ្យប្រទេសកម្ពុជាទទួលយកនូវការរៀប​ចំការ​បោះ​​ឆ្នោត​នៅពេលខាងមុខនេះ ប្រព្រឹត្តទៅដោយ សេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ ដែលគ្រប់​គណ​បក្ស​នយោបាយអាចទទួលយកបាន និងត្រូវតែមានការចូលរួមដោយ​ស្មើភាពគ្នាពីគ្រប់គណ​បក្ស​នយោ​បាយដែលបានចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោត ។ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំនោះផងដែរ លោក សម រង្ស៊ី នឹងធ្វើបទបង្ហាញដោយសម្តែង​ពី​កង្វល់របស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ បញ្ហាប្រឈម និងការចង់បាន​ដើម្បី​កែលំអរប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតក្នុងប្រទេសមួយនេះ ដែលកំពុងតែគ្រប់គ្រងផ្តាច់មុខ​ដោយគណ​បក្សកាន់អំណាច​បច្ចុប្បន្ន ។

សូមបញ្ជាក់ថាអ្វីទាំងអស់នេះ គឺដោយសារតែសហគមន៏អន្តរជាតិបានឃើញយ៉ាងច្បាស់​ពីភាព​មិនឯករាជ្យ និងការរៀបចំការបោះ​ឆ្នោតពុំមានភាពត្រឹមត្រូវ របស់គណកម្មាធិការជាតិរៀបចំ​ការ​បោះឆ្នោត ក្នុងប្រទេសកម្ពុជាសព្វ​ថ្ងៃ​​នេះ ដែលមានលោក អ៊ឹម សួស្តី ជាប្រធានគណ​កម្មាធិការ​ជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ត្រូវបានគេដឹង​ថា​ជា​មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ក្នុងតំណែងម្នាក់របស់គណបក្ស​ប្រ​ជា​ជន​ ដែលមានបងប្រុសបង្កើតរបស់លោក ជា​រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងអប់រំយុវជន និងកីឡា ។ ជា​មួយ​គ្នា

នោះទាំងពេលវេលា និងនិតិវិធី នៃការរៀបចំការបោះឆ្នោត ត្រូវ​បានគេមើលឃើញថា មានចរិត​នយោបាយ ដោយធ្វើការពុំមានឯករាជ គឺធ្វើអ្វីៗគ្រប់បែបយ៉ាង​ដើម្បីហុចតែផល​ប្រយោ​ជន៏​ដោយផ្ទាល់ និងប្រយោលឲ្យទៅគណបក្សកាន់អំណាចសព្វថ្ងៃក្នុងការប្រមូលសម្លេងឆ្នោត ។

គួរជំរាបជូនផងដែរថា ថ្មីៗនេះតំណាងពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិទទួល​បន្ទុកសិទ្ធិ​មនុស្ស នៅកម្ពុជា​លោក ​ស៊ូរីយា ប្រាសាទស៊ូប៊ែឌី បានរិះគន់ដោយខ្លាំងៗចំពោះប្រព័ន្ធ​បោះឆ្នោ​ត​​នេះ ដោយលោកបានផ្តល់ជាអនុ​សាសន៏ចំនួន១៧ចំនុច ក្នុងគោលបំណង​កែទំរង់ស្ថាប័ន​រៀប​ចំការបោះឆ្នោតតាំងពីថ្នាក់លើដល់ថ្នាក់​ក្រោម ការកែលំអរច្បាប់បោះឆ្នោត និងនិតិវិធីដែល​មាន​លក្ខណៈទូលំទូលាយ និងស្តង់ដាជាង​និតិវិធីបច្ចុប្បន្ន ។ ការមើលឃើញពីស្ថានភាពពិត​នៃការ​រៀប​ចំបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជានេះផងដែរ លោកស៊ូរីយា ប្រាសាទស៊ូប៊ែឌី  គ្រោងនឹងលើកឡើង​ក្នុង​មហាសន្និបាតរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ នៅទីក្រុងញូយ៉ក ។

សូមរំលឹកផងដែរថា អនុ​សាសន៏ទាំង១៧ចំនុចរបស់លោក ស៊ូរីយា ប្រាសាទស៊ូប៊ែឌី គឺ៖

១ គ.ជ.ប ត្រូវតែធ្វើការកែទំរង់ដើម្បីឲ្យមានភាពឯករាជ្យ និងមានកញ្ចប់ថវិកាដាច់ដោយឡែក ដែលត្រូវបានអនុម័តដោយរដ្ឋសភា ។ ២ គួរតែមានការព្រមព្រៀងគ្នា​ជាទូទៅខាងផ្នែកនយោ

បាយពីក្នុងចំណោមគណបក្សនយោបាយធំៗ ដែលមានតំណាងនៅរដ្ឋសភា ពីការតែងតាំង​ប្រធាន និងសមាជិក គ.ជ.ប និងគណកម្មាធិការរៀបចំការបោះឆ្នោតខេត្ត ។៣ គណកម្មា​ធិ​ការ​

ជាតិរៀប​ចំការបោះឆ្នោត ត្រូវតែធានាថាមានសមាសភាពគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ មានតុល្យភាពជាមួយ

អាសនៈរបស់គណបក្សនយោបាយដែលមានក្នុងរដ្ឋសភា ។ ៤ ប្រធាន-សមាជិក គ.ជ.ប

និង​​​គណកម្មាធិការរៀបចំការបោះឆ្នោតខេត្ត គួរតែត្រូវបានតែងតាំង សំរាប់អាណត្តិកំណត់មួយ និងគួរមានការធានាការពារនូវតំណែងរបស់ពួកគេផងដែរ ។ ៥ ត្រូវបង្កើតតុលាការឯករាជ្យមួយ

ដោយឡែកសំរាប់ដោះស្រាយរាល់វិវាទ រវាងគណបក្សនយោបាយ និងដោះស្រាយរាល់បណ្តឹង

របស់បក្សនយោបាយ ។ ៦ គ្រប់គណបក្សនយោបាយធំៗ គួរតែទទួលបានដោយយុត្តិធម៌ និង

ស្មើ​ភាពគ្នានូវការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសាធារណៈ ដើម្បីបញ្ជូនសាររបស់ខ្លួនទៅកាន់អ្នក

បោះឆ្នោត និងគួរតែមានឱកាសផ្សព្វផ្សាយសារនោះនៅក្នុងម៉ោងសំខាន់ៗ ។ ជំហានបន្ទាប់ គួរ​ត្រូវបង្កើតគណៈកម្មាធិការឯករាជ្យមួយសំរាប់ការគ្រប់គ្រង និងការប្រើប្រាស់ស្ថានីយ៏វិទ្យុ និង​ទូរ​ទស្សន៏ដែលគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋ ដោយអនុញ្ញាតឲ្យគណបក្សនយោបាយធំៗទាំងអស់ ដែល

មាន​តំណាងនៅក្នុងរដ្ឋសភា បានប្រើប្រាស់ដោយពេញលេញនូវប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទាំងនេះ រហូត​ដល់ថ្ងៃយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតបានបញ្ចប់ ដោយឈរលើជំហរស្មើភាពគ្នា ។ ៧ រដ្ឋាភិបាលត្រូវ​តែ​ធា​​នា​ថា មន្ត្រីរាជការទាំងអស់ រួមទាំងប៉ូលីស ទាហាន មិនត្រូវបានអនុញ្ញាត​ឲ្យចូលរួមក្នុង​សកម្ម

ភាព​របស់បក្ស​នយោបាយ ហើយជៀសវាងដាច់ខាតការប្រើប្រាស់ធនធាន​របស់រដ្ឋសំរាប់បំរើ​សកម្ម​ភាពរបស់បក្សនយោបាយ ។ ៨ រដ្ឋាភិបាល ត្រូវតែធានាថាគណៈបក្សប្រឆាំងមាន​សេរី​ភាព​ធ្វើ​​សកម្មភាពនយោបាយរបស់ខ្លួន ដោយគ្មានការយាយី និងការបំភិតបំភ័យណា​មួយឡើយ

មិន​ត្រឹម​តែជុំវិញថ្ងៃបោះឆ្នោតប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែត្រូវគិតពីពេលវេលាដែលខិតមកជិតដល់ថ្ងៃបោះ

ឆ្នោត និងពេញមួយអណត្តិសភាផងដែរ ។ ៩ អាជ្ញាធររបស់រដ្ឋាភិបាលគួរតែផ្តល់​ឯកសារចាំបាច់ ដូចជា អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណសញ្ជាតិខ្មែរ លិខិតឆ្លងដែន និងឯកសារអាត្រានុកូលដ្ឋាន រួមជាមួយ​ឯកសារ​ចាំបាច់ដទៃទៀត ដល់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ក្នុងតំលៃថោក និងឲ្យបានលឿន ហើយគួរ​ចុះឈ្មោះ​អ្នកបោះឆ្នោតសារជាថ្មី ដោយប្រើប្រាស់ទិន្នន័យ ពីអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណសញ្ជាតិខ្មែរ​ធ្វើ​ជាមូលដ្ឋាន ដើម្បីការចុះ​បញ្ចីថ្មីនៃអ្នកបោះឆ្នោត ។ ១០ គ្រប់ពលរដ្ឋខ្មែរដែលមានសិទ្ធិបោះឆ្នោត គួរតែត្រូវបានផ្តល់សិទ្ធិក្នុងការស្នើសុំចុះឈ្មោះបោះ​ឆ្នោត នៅពេលណាមួយក៏បានពេញមួយ

ឆ្នាំ ។ អជ្ញាធរក៏​ត្រូវ​តែផ្តល់នូវអត្តសញ្ញាណបណ្ណ ដល់ពលរដ្ឋដែលមានសុពលភាពអស់មួយ​ជីវិត ។ ១១ ត្រូវ​បញ្ឈប់សកម្មភាពចេញទំរង់លិខិតបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណក្លែងក្លាយ ដែលស្គាល់ថាជា

ទំរង់​១០១៨ សំរាប់ឲ្យពលរដ្ឋទៅបោះឆ្នោត ។ គ.ជ.ប ត្រូវតែពិនិត្យមើលលើការចេញឯកសារ

បែបនេះ ដើម្បី​ធានាថាប្រព័ន្ធនេះមិនត្រូវបានបំពាន ក្នុងគោលដៅបំរើផលប្រយោជន៏គណបក្ស​នយោបាយ​ណាមួយ។ ១២ គ.ជ.ប គួរបង្កើតវិធានការពិសេសនានាដើម្បីធានាថា អ្នកគ្មានទីជំរក ឬអ្នកដែលត្រូវបានបណ្តេញចេញពីដីធ្លីរបស់ពួកគេថ្មីៗនេះ មិនត្រូវបានដកហូតសិទ្ធិបោះឆ្នោត

នៅក្នុង​ការ​បោះឆ្នោតដែលនឹងចូលមកដល់នាពេលខាងមុខ ។ ១៤ ដើម្បីអោយការបោះឆ្នោតប្រ

ព្រឹត្តទៅ​ដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ បរិយាកាសនយោបាយទាំង មូលគួរតែប្រព្រឹត្តទៅ

ដោយ​មាន​ការអនុវត្តសិទ្ធិ និងសេរីភាពទាំងឡាយ ដែលធានាការពារ ដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃ​ព្រះ

រាជាណា​ចក្រកម្ពុជា និងសន្ធិសញ្ញាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ដែលកម្ពុជាបានផ្តល់សច្ចាប័ន ។ ១៤ គ.ជ.ប គួរតែង​តាំងអភិបាលបោះឆ្នោតដែលមានវិជ្ជាជីវៈ ដែលអាចជំនួសមេភូមិ ទាំងក្នុងពេល​ការចុះ​ឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោត និងនៅថ្ងៃបោះឆ្នោត ហើយដាក់មន្ត្រីបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ ទាំងអស់ និង​ដំណើរការនានា ឲ្យស្ថិតនៅក្រោមយន្តការត្រួតពិនិត្យដ៏តឹងរឹងរបស់ខ្លួន ។១៥ គ.ជ.ប គួរបិទ

ផ្សាយ​ជាសាធារណៈ នូវឈ្មោះមន្ត្រីនៃការិយាល័យបោះឆ្នោត និងបញ្ជីឈ្មោះ អ្នកបោះឆ្នោត ត្រូវ​ផ្តល់ជូនបេក្ខជនទាំងឡាយដែលមកពីគ្រប់គណៈបក្សនយោបាយទៅតាមការស្នើសុំ ដោយផ្តល់​ឲ្យពួកគាត់នូវឱកាសដើម្បី តតាំងការក្លែងបន្លំឈ្មោះ ក្នុងបញ្ជីឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោត ។ ១៦ ត្រូវតែ

ធានាថា ប្រជាពលរដ្ឋដែលកំពុងរស់នៅក្រៅប្រទេស មានសិទ្ធិដោយស្របច្បាប់ ដើម្បីចូល​រួម​ការ​បោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ឬយ៉ាងហោចណាស់ចំពោះប្រជាពលរដ្ឋ ដែលរស់នៅលើប្រទេស ដែលមានតំណាងទូតខ្មែរកំពុងតាំងនៅ ។ និងចំណុចទី១៧ ត្រូវបើក

ឱកាសដល់ប្រធានគណបក្សប្រឆាំង ដើម្បីបានចូលរួមដឹកនាំក្នុងយុទ្ធនាការ​នយោបាយ ក្នុង​ឋានៈ​ជាគូប្រជែងរបស់គណបក្សគ្រប់គ្រងអំណាច ដោយត្រូវលុបចោលរាល់​ការចោទប្រកាន់ ដែលមានចរិតនយោបាយមិនត្រឹមត្រូវទាំងអស់លើលោកសមរង្ស៊ី ។

ទាំងអស់នេះបង្ហាញឲ្យឃើញថា ទាំងគណបក្សប្រឆាំង អង្គការសង្គមស៊ីវិលក្នុងប្រទេស ទាំង​សហគមន៏អន្តរជាតិ គ្រប់គ្នាសុទ្ធតែនិយាយ និងចង់ឃើញនូវការបោះឆ្នោតដោយ សេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ នៅក​ម្ពុ​ជា ។ ហេតុនេះ​ហើយរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន សព្វថ្ងៃដាច់ខាត​ត្រូវ​តែធ្វើការកែទំរង់ជា​បន្ទាន់ ព្រោះរដ្ឋាភិបាលដែលកើតចេញពីការបោះឆ្នោតមិនត្រឹមត្រូវ និង​គ្មាន​ការ​ចូលរួមពីគណ​បក្ស​ប្រឆាំង គឺជាការបោះឆ្នោតដែលមិន​បានការ និងគ្មានការទទួល​ស្គាល់​ជា​អន្តរជាតិ​នោះ​ឡើយ ហើយរដ្ឋាភិបាលនោះ គឺជារដ្ឋាភិបាល​មួយដែលខុសច្បាប់ ។

ជាមួយគ្នានោះក៏មានចំងល់លើកឡើងផងដែរថា តើវាមានផលលំបាកអ្វីបើមានការរៀប​ចំនិង​កែ​ទំរង់គណកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ទើបបានជារដ្ឋាភិបាលសព្វថ្ងៃរឹងទទឹង មិន​ព្រមធ្វើ​ទៅតាមការណែ​នាំ និងការចង់បានពីប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ក៏ដូចជានិងអន្តរជាតិនោះ ។ គណបក្ស​កាន់អំណាច​សព្វ​ថ្ងៃ​នេះធ្លាប់បានអះអាងហើយថា ខ្លួនមានសមាជិកប្រាំលាននាក់ ក្នុងចំ​ណោម​ប្រជាពលរដ្ឋមាន​សិទ្ធិបោះឆ្នោត៩លាននាក់ ដូចនេះបើមានការរៀបចំការ​បោះឆ្នោតដោយ​ត្រឹម​ត្រូវ មានការ​កែទំ​រង់គណកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត និងនីតិវិធីរៀបចំការបោះឆ្នោត ក៏​គណបក្សកាន់​អំណាចគួរតែមានទំនុកចិត្តចុះថា​ សមាជិកដែលខ្លួនមានស្មើនឹងជាង៥០​ភាគរយ​នៃអ្នកបោះ​ឆ្នោ​ត​​ទៅហើយ ដែលខ្លួននឹងឈ្នះ​ទៀត ។ ជាមួយគ្នានោះក៏មាន​ការលើកឡើង​ផង​ដែរ​ថា ការប្រកាស​សមាជិក​ដ៏ច្រើន​របស់គណបក្សប្រជាជនបែបនេះ គ្រាន់តែជាការភូតភរកុហុក

គេតែប៉ុណ្ណោះ ព្រោះការឈ្នះឆ្នោត​របស់​គណបក្សកាន់អំណាច គឺដោយសារតែគណកម្មាធិការ

ជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតជាអ្នកជួយយិតយោង ។​ដូចនេះ​ការ​កែ​ទំរង់គណកម្មាធិការជាតិរៀប​ចំ​ការ​បោះឆ្នោត នឹងនាំឲ្យគណបក្សកាន់អំណាច​ចាញ់​យ៉ាងអាម៉ាស់ ហេតុដូចនេះហើយបានជា គណបក្សកាន់អំណាចសព្វថ្ងៃមិនចង់ឲ្យមានការកែទម្រង់គណកម្មធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ។ ដូចនេះដើម្បីឈ្នះឆ្នោតដោយថ្លៃថ្នូរ គួរតែមានការរៀបចំ​ឲ្យ​បានត្រឹមត្រូវ ហើយ​យើងជា​ប្រ​ជា​ពល​រដ្ឋខ្មែរ ត្រូវការការកែទំរង់គណកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត និង​ចង់បានការរៀប​ចំការ​បោះ​ឆ្នោតមួយដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និង យុត្តិធម៌ ដើម្បីឲ្យប្រជាពល​រដ្ឋខ្មែរ​ធ្វើការជ្រើសរើស ថ្នាក់ដឹកនាំរបស់ខ្លួនទៅតាមឆន្ទះពិតប្រាកដ ៕