នៅមុនការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រនីតិកាលទី៥ចុងក្រោយនេះ គេកត់សម្គាល់ឃើញថា មានការផ្ដល់អនុសាសន៍ជាច្រើនពីអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិ ក្នុងនោះក៏មានទាំងសហគមន៍អឺរ៉ុបនិងអ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិ លោកសុរិយា ស៊ូប៊ែរឌីផងដែរ គឺឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងស្ថាប័នរៀបចំការបោះឆ្នោត កែទម្រង់ប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតមួយ ដែលមានទំនុកចិត្តទៅលើអ្នកបោះឆ្នោត និងគណបក្សនយោបាយដែលចូលរួមការបោះឆ្នោត។
ប៉ុន្តែជាការឆ្លើយតប ស្ថាប័នរៀបចំការបោះឆ្នោត និងគណបក្សកាន់អំណាច តែងតែឆ្លើយថា ការងារការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា គឺមានភាពជឿនលឿន និងសុចរិតភាពជាងបណ្ដាប្រទេសផ្សេងៗទៅទៀត។ តែក្រុមអ្នកវិភាគមើលឃើញថា ភាពលម្អៀងខាងបច្ចេកទេស ទោះបីជាមានកម្រិតតូចក៏ដោយ ក៏អាចធ្វើឲ្យគណបក្សមួយ ដែលនៅលើស្ថាប័ន គ.ជ.ប អាចកេងចំណេញលើការបោះឆ្នោតបានដែរ ហើយអាចបន្តកាន់អំណាចបានទៀត។
ក្រោយការបោះឆ្នោតភ្លាម បញ្ហាមិនជឿជាក់ទៅលើលទ្ធផលបោះឆ្នោតបានកើតមានដូចការប្រមើលមើល៍។ គណបក្សប្រឆាំងបានធ្វើបាតុកម្មជាទ្រង់ទ្រាយធំមិនទទួលស្គាល់លទ្ធផលបោះឆ្នោត ដោយចោទថាមានការលួចបន្លំ មានឈ្មោះខ្មោច ឈ្មោះស្ទួនយ៉ាងច្រើន ហើយជាពិសេសចោទថា មានការកែតួលេខតែម្ដង ហើយបានទាមទារឲ្យបោះឆ្នោតឡើងវិញ។
នៅរវាងខែ១១ ចុងឆ្នាំ២០១៣ លោកហ៊ុន សែន បានងាកទៅរកជប៉ុន ឲ្យមកជួយធ្វើកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា ប៉ុន្តែនៅពេលនោះ ត្រូវសង្គមស៊ីវិលរិះគន់ថា ពិបាកនឹងជឿទុកចិត្តលើឆន្ទៈរបស់គណបក្សប្រជាជនណាស់។
ពេលនេះគណៈប្រតិភូជប៉ុន ដែលលោក ហ៊ុន សែន បានស្នើសុំឲ្យជួយឲ្យជួយធ្វើកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោតនោះក៏បានមកដល់ដែរ។
តើការចូលរួមរបស់ជប៉ុនមានផលរំពឹងទុកយ៉ាងណា? តើអាចទាញការចង់បានរបស់ភាគីទាំងពីរឲ្យចូលគ្នាបានដោយររៀបណា?
នាយកប្រតិបត្តិ គណៈកម្មការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ ហៅកាត់ថា ខុមហ្វ្រែល លោក គល់ បញ្ញា មានប្រសាសន៍ថា គណៈកម្មការជប៉ុនដែលទើបមកដល់នេះ គឺដើម្បីសិក្សាស្រាវជ្រាវ វាយតម្លៃ ថាតើគេនឹងអាចជួយអ្វីបានខ្លះ ជាពិសេសគឺជំនួយខាងបច្ចេកទេស។ ប៉ុន្តែទោះយ៉ាងណា លោកថា ខាងលោកបានផ្ដល់យោបល់នូវចំណុចមួយចំនួន ដែលត្រូវធ្វើកំណែទម្រង់ ក្នុងនោះមានស្ថាប័នរៀបចំការបោះឆ្នោត នីតិវិធីនៃការចុះឈ្មោះ និងយន្តការដោះស្រាយជម្លោះជាដើម «យើងបានឲ្យយោបល់ទៅពីចំណុចដែលកំណែទម្រង់ធំៗ តាំងពីរឿង គ.ជ.ប រឿងចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត រឿងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ រឿងដោះស្រាយទំនាស់នៃការបោះឆ្នោត ហើយនិងរឿងបញ្ហាផ្សេងៗទៀត ដែលវាពាក់ព័ន្ធនឹងបច្ចេកទេសនៅក្នុងកិច្ចការបោះឆ្នោតហ្នឹង ហើយអ៊ីចឹងទៅ -- រឿងធំ រឿងៗស្ថាប័នដែរ ស្ថាប័នដែលរៀបចំរឿងចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតហ្នឹង ដើម្បីឲ្យស្ថាប័នហ្នឹងមានលក្ខណៈមានសមត្ថភាព ហើយធ្វើការដោយមានវិជ្ជាជីវៈ ហើយដែលគេអាចជឿទុកចិត្តបាន។»
លោកមានប្រសាសន៍បន្ថែមថា តួនាទី គ.ជ.ប សំខាន់ក្នុងការពិនិត្យមើលដំណើរការកិច្ចការរបស់ខ្លួនឲ្យមានតម្លាភាព ឬក៏ការជួយផ្សះផ្សា ឬក៏សម្របសម្រួលនៅពេលមានការរកឃើញភាពមិនប្រក្រតីខ្លះៗ ក្នុងកិច្ចការងាររដ្ឋបាលបោះឆ្នោតរបស់ខ្លួន នោះគេអាចដោះស្រាយកែតម្រូវភ្លាមៗបាន ដែលមិនចាប់ឡើងមកដល់ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ លើកលែងតែរកឃើញថាមានការសង្ស័យ មានការបន្លំសន្លឹកឆ្នោតធ្ងន់ធ្ងរ នោះវានឹងអាចមានការការប្ដឹងផ្ដល់អំពីលទ្ធផលបោះឆ្នោត ឬក៏ភាពមិនប្រក្រតីឡើងដល់ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ។ ទោះយ៉ាងណា លោកបន្ថែមថា នៅប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យធំៗ ភាគច្រើនគេយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើអ្នកចាត់ចែងការបោះឆ្នោតនេះឯង បើកាលណាគាត់ចាត់ចែងទៅមានតម្លាភាព មានវិជ្ជាជីវៈ និងឯករាជ្យ អព្យាក្រឹត្យត្រឹមត្រូវ នោះគេមិនសូវរកឃើញមានបញ្ហាអីច្រើនធំដុំទេ ដូច្នេះគេមិនសូវជាចាប់អារម្មណ៍ប្ដឹងផ្ដល់ទៅដល់ថ្នាក់លើទេ។
ពាក់ព័ន្ធនឹងការមកដល់កម្ពុជា នូវគណៈកម្មការជប៉ុនដើម្បីជួយកែទម្រង់ការបោះឆ្នោត ហើយថាមិនលូកលាន់ក្នុងកិច្ចការនយោបាយរបស់កម្ពុជានោះ ប្រធានផ្នែកស៊ើបអង្កេត នៅសមាគមអាដហុក លោក នី ចរិយា យល់ថា វាជារឿងធម្មតា ព្រោះគេមិនចង់រំលោភទៅលើបូរណភាពនៃនយោបាយរបស់ប្រទេសនីមួយៗ។ ប៉ុន្តែលោកមានប្រសាសន៍បន្ថែមថា បច្ចេកទេសនៅក្នុងការបោះឆ្នោត គឺជាមូលដ្ឋានធ្វើឲ្យមានកំណែទម្រង់ខាងនយោបាយ «សំខាន់គឺថា តើជប៉ុនមានឆន្ទៈពិតប្រាកដក្នុងការកែទម្រង់ប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតហ្នឹងឲ្យត្រឹមត្រូវឬទេ ដូចជាការចុះបញ្ជីបោះឆ្នោត ដូចជាគណៈកម្មការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតជាដើម។»
លោកមានប្រសាសន៍បន្ថែមថា ដោយសារជប៉ុនមានបច្ចេកទេសទំនើបខ្ពស់ ហើយមានលទ្ធភាពច្រើន ដូច្នេះគេអាចជួយ មិនឲ្យមានការបាត់ឈ្មោះ ឈ្មោះស្ទួនជាដើម។
ទាក់ទងទៅនឹងការព្រួយបារម្ភថា ការធ្វើកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោតស៊ីជម្រៅ ដែលជួយឧបត្ថម្ភដោយជប៉ុន អាចនឹងជួបឧបសគ្គ ដោយគណបក្សប្រជាជនច្រានចោលនូវចំណុចមួយចំនួនដែលជប៉ុននឹងស្នើធ្វើកំណែទម្រង់ ប្រសិនបើគណបក្សប្រជាជនមើលឃើញពីការចាញ់ឆ្នោតនៅថ្ងៃខាងមុខ នោះលោក នី ចរិយា យល់ថា តើការច្រានចោលនោះមានហេតុផលត្រឹមត្រូវច្បាស់លាស់ឬទេ។ ប្រសិនបើការច្រានចោលធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ដំណើរការនៃការបោះឆ្នោតមួយ ដែលមានភាពត្រឹមត្រូវ យុត្តិធម៌ និងសេរី នោះជប៉ុនប្រហែលជាមិនបន្តកិច្ចការនេះទៀតទេ ព្រោះគេមិនអាចធ្វើឲ្យខូចមុខមាត់ កិត្តិយស កេរ្តិ៍ឈ្មោះប្រទេសគេបានឡើយ។
ប្រធានអង្គការតម្លារភាពកម្ពុជាលោក ព្រាប កុល យល់ថា មានរូបភាពច្រើនដែលជប៉ុនអាចជួយ ដូចបច្ចេកទេស និងនីតិវិធីនៃការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ដែលអាស្រ័យទៅលើលទ្ធភាព និងឆន្ទៈ ក៏ដូចជាកម្រិតនៃជំនួយរបស់ជប៉ុន ដែលអាចជួយដូចជាលើការចុះឈ្មោះតាមប្រព័ន្ធទំនើប ការជួយជាឧបករណ៍សម្ភារ និងការរៀបចំនីតិវិធី សម្រាប់ការចុះឈ្មោះ «ប្រទេសកម្ពុជាយើង យើងត្រូវគិតលើសពីបច្ចេកទេស ព្រោះកុំឲ្យមានការជឿទុកចិត្តគ្នា កុំឲ្យមានទំនាស់ កុំឲ្យមានការតវ៉ា ហើយមានការមន្ទិលសង្ស័យ ទាមទារឲ្យមានការកែប្រែទម្លាប់ ក៏ដូចជាសមាសភាពនិងនិតីវិធីក្នុងការជ្រើសរើសសមាសភាព គ.ជ.ប ដើម្បីធានាបនាការទុកចិត្ត ពីគណបក្សនយោបាយដែលប្រកួតប្រជែងក៏ដូចជា មហាជន ប្រជាពលរដ្ឋ និងអ្នកបោះឆ្នោតទាំងមូល ដើម្បីឲ្យមានការជឿជាក់លើប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា។»
លោកមានប្រសាសន៍បន្ថែមថា គ.ជ.ប ឯករាជ្យជារឿងសំខាន់មួយ ប៉ុន្តែវាត្រូវមាននីតិវិធីដោះស្រាយវិវាទ ដែលទាក់ទងទៅនឹងបណ្ដឹងនៃការបោះឆ្នោត ដែលយើងអាចបង្កើតស្ថាប័នមួយ ដើម្បីដោះស្រាយទំនាស់បោះឆ្នោតដោយឯករាជ្យ ឬក៏ប្រើប្រាស់យន្តការណ៍ដែលមានស្រាប់ ក៏ប៉ុន្តែសមាសភាពក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ យើងក៏ត្រូវគិតពិចារណាឡើងវិញ អំពីឯករាជ្យភាពនៃក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ បើពុំនោះទេ ត្រូវមានយន្តការណ៍មួយទៀត បង្កើតឲ្យមានក្រុម ឬក៏ស្ថាប័នមួយ សម្រាប់ដោះស្រាយវិវាទទាក់ទងនឹងការបោះឆ្នោត ដែលការពារដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ហើយត្រូវរើសសមាសភាពដោយមានការឯកភាពជឿទុកចិត្ត ក៏ដូចជាទទួលយកបានពីគណបក្សនយោបាយទាំងអស់៕
No comments:
Post a Comment
yes