ភ្នំពេញៈ ជនជាប់ចោទ លោក អៀង សារី បានស្លាប់ កាលពីថ្ងៃ ម្សិលមិញក្នុងវ័យ៨៧ ឆ្នាំនៅពេលដែលមានការចោមរោមពីសំណាក់កូនៗរបស់គាត់ និងឆ្មាំសន្តិសុខមួយចំនួន ក្នុងមន្ទីរពេទ្យមិត្តភាពខ្មែរ-សូវៀត។
ចុងចោទ ដែលមានជំងឺជាយូរមកហើយ បានចូលសម្រាក ក្នុងមន្ទីរពេទ្យ ចាប់តាំងពីថ្ងៃទី៤ ខែមីនា ដើម្បីព្យាបាលរោគក្រពះ បេះដូង និងពោះវៀន ដែលនៅទីបញ្ចប់ធ្វើឲ្យគាត់មិនអាចកម្រើកបាន និងមិនអាចទទួលទានអ្វីបាន។ លោក អៀង សារី បានស្លាប់នៅប្រមាណជាម៉ោង ៨ និង៤៥នាទី នៅព្រឹកម្សិលមិញដោយសារតែជំងឺបេះដូង។
តាមវិធានផ្ទៃ ក្នុងរបស់សាលាក្តីខ្មែរក្រហមដែលលោកអៀង សារី ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទប្រល័យពូជសាសន៍ ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ និងការរំលោភបំពានយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរទៅលើអនុសញ្ញាទីក្រុង ហ្សឺណែវឆ្នាំ១៩៤៩ ព្រះរាជអាជ្ញាទទួលខុសត្រូវលើការកំណត់មូលហេតុនៃការស្លាប់និងលុបចោលការចោទប្រកាន់។
លោក Michael Karnavas មេធាវីការពារក្តី បានប្រាប់ក្រុមអ្នកយកព័ត៌មាននៅខាងក្រៅមន្ទីរពេទ្យមិត្តភាព ខ្មែរ-សូវៀត កាលពីថ្ងៃម្សិលមិញថា៖«រឿងក្តីនេះចប់ សម្រាប់រូបគាត់។ ខ្ញុំដឹងថា ជនរងគ្រោះ និងភាគីរដ្ឋប្បវេណី នឹងខកចិត្ត ប៉ុន្តែយ៉ាងហោចសម្រាប់លោក អៀង សារី លែងមានក្នុងរឿងក្តី០០២ នេះទៀតហើយហើយក៏មិនមានការជំនុំជម្រះ និងមិនមានភ័ស្តុតាងបន្ថែមទៀតដែលគាត់ ត្រូវប្រឈមឡើយ»។
សព លោក អៀង សារី ត្រូវបានក្រុមគ្រួសាររបស់លោក បញ្ជូនទៅស្រុកម៉ាឡៃ ខេត្តបន្ទាយមានជ័យកាលពីល្ងាចម្សិលមិញ។ កូនប្រុសរបស់លោក អៀង សារី គឺលោក អៀង វុធ អភិបាលរងខេត្តប៉ៃលិនបាននិយាយថា ពិធីបុណ្យសព នឹងត្រូវធ្វើឡើងក្នុងអតីតទីតាំងរឹងមាំរបស់ខ្មែរក្រហម នៅសប្តាហ៍ក្រោយ។
ការស្លាប់នេះ បានកើតឡើង ខណៈដែលតុលាការ ដែលគាំទ្រដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ បាននិងកំពុងមានបញ្ហាដោយសារតែការសម្រេចចិត្តមួយដោយអង្គ ជំនុំជម្រះកំពូលរបស់ខ្លួនដើម្បីចេញបញ្ជាមួយឲ្យបញ្ឈប់រឿងក្តី ប្រឆាំងនឹងលោក អៀង សារី។សហចុងចោទ របស់លោក ត្រូវស្ថិតក្នុងការជំនុំជម្រះតូចៗជាច្រើនជាវិធានការមួយដែល ដើមឡើយ ត្រូវបានគេធ្វើឡើងដើម្បីធានាថា យ៉ាងហោចណាស់សាលក្រមខ្លះ អាចត្រូវសម្រេចមុនចុងចោទ ដែលមានវ័យចាស់ ស្លាប់។ ចុងចោទម្នាក់ ក្នុងចំណោមចុងចោទ៤រូប គឺលោកស្រី អៀង ធីរិទ្ធ ភរិយារបស់លោក អៀង សារី ត្រូវបានគេប្រកាសថា មិនមានសុខភាពល្អអាចឡើងតុលាការបានឡើយ ដោយសារតែជំងឺវិកលចរិតធ្ងន់ធ្ងរ។
កាលពីរសៀលថ្ងៃម្សិលមិញ សាលាក្តីខ្មែរក្រហម បានបញ្ចប់រឿងក្តី ប្រឆាំងលោក អៀង សារី ជាផ្លូវការ ដោយទុកឲ្យនៅសល់តែចុងចោទពីរនាក់គត់ គឺបងធំទីពីរ លោក នួន ជា និងប្រមុខរដ្ឋលោក ខៀវ សំផន ដែលកំពុងតែរង់ចាំការជំនុំជម្រះជុំវិញបទឧក្រិដ្ឋកម្មធ្ងន់ ធ្ងរបំផុតមួយ ក្នុងចំណោមបទឧក្រិដ្ឋជាច្រើនដែលពុំធ្លាប់កើតមាន។
ទោះ បីការស្លាប់របស់ចុងចោទ ដែលឈឺរ៉ាំរ៉ៃ ដោយមិននឹកស្មានដល់ទាល់តែសោះនោះក៏ដោយ ក៏ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍ មេធាវី និងជនរងគ្រោះ បាននិយាយកាលពីថ្ងៃម្សិលមិញថា វាបានបង្ហាញពីតម្រូវការបន្ទាន់ សម្រាប់ការជំនុំជម្រះឲ្យបានឆាប់រហ័ស។
អ្នករួចផុតពីសេចក្តី ស្លាប់ នៅគុកទួលស្លែង លោក ជុំ ម៉ី ដែលជាប្រធានសមាគមជនរងគ្រោះកម្ពុជា ក្នុងរបបខ្មែរក្រហមបានថ្លែងថា៖«យើង បានដឹងថា ចុងចោទខ្មែរក្រហមទាំងអស់នោះ កំពុងតែមានវ័យចាស់ ហើយមានជំងឺទៀត។ ដូច្នេះយើង ជានិច្ចកាល តែងតែសុំឲ្យតុលាការពន្លឿនរឿងក្តីនេះមុនពេលពួកគេស្លាប់។ ឥឡូវនេះលោក អៀង សារី បានស្លាប់ ដោយមិនបាននិយាយអ្វី អំពីរបបរបស់គាត់»។ លោកបន្តថា៖«ឥឡូវនេះ ខ្ញុំ មិនមានសង្ឃឹមថា ទទួលបានយុត្តិធម៌ទេ។ លោក នួន ជា ក៏ចាស់ដែរ ហើយមានជំងឺទៀត ហើយខ្ញុំបារម្ភថា គាត់ ប្រហែលជាមានវាសនា ដូចគ្នានឹងលោក អៀង សារី ដែរ។ យើង កំពុងតែរង់ចាំមើលចំណាត់ការបន្ទាប់របស់តុលាការ។ វាមានន័យថា ជាតុលាការគំរូមួយ ប៉ុន្តែខ្ញុំបារម្ភថា វានឹងក្លាយជាតុលាការមួយដែលវាជាគំរូអយុត្តិធម៌»។
ពលរដ្ឋខ្មែរប្រមាណជិត២លាននាក់ ត្រូវគេជឿថា បានស្លាប់ចន្លោះពីឆ្នាំ ១៩៧៥ និង ១៩៧៩ នៅពេលដែលរបបខ្មែរក្រហមបានអនុវត្តនយោបាយ សង្គមម៉ៅនិយម ហើយស្មើភាពគ្នា។ ប៉ុន្តែការបង្កើតតុលាការនេះ បានចំណាយពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍ ចាប់តាំងពីរឿងក្តីបច្ចុប្បន្ន ប្រឆាំងនឹងក្រុមមេដឹកនាំកំពូលរបស់របបនេះ បានចាប់ផ្តើមកាលពីចុងឆ្នាំ ២០១១។
លោក ស្រី Heather Ryan អ្នកតាមដាននៅសាលាក្តីសម្រាប់គំនិតផ្តួចផ្តើមយុត្តិធម៌សង្គម បើកទូលាយ បានថ្លែងថា៖ «តាំងពីមុនតុលាការចាប់ផ្តើមការងារដ្ឋបាលរបស់ខ្លួនក្នុង ឆ្នាំ ២០០៦ វាមានភាពច្បាស់តាមរយៈឯកសារជាច្រើនដែលថា អៀង សារី នឹងជាទិសដៅសម្រាប់ព្រះរាជអាជ្ញា។ ការពិតដែលតុលាការមិនអាចបញ្ចប់ការស៊ើបអង្កេតរបស់ខ្លួន សវនាការនៅដើមឆ្នាំ ២០១៣ គឺជាគំរូមិនល្អមួយ»។ លោកស្រីបានថ្លែងបន្តថា៖ «ការស្លាប់របស់ អៀង សារី នៅចំណុចនេះ ក្នុងដំណើរការកាត់ក្តី សំណុំរឿង០០២ គឺហាក់បីដូចជាដំបងមួយវាយប្រហារ ទៅលើសាលាក្តីអ៊ីចឹង។ វាជាឧទាហរណ៍មួយនៃការពន្យារពេល ក្នុងការផ្តល់យុត្តិធម៌ ហើយយុត្តិធម៌មិនត្រូវបានផ្តល់ឲ្យឡើយ»។
ការស្លាប់នេះ កើតឡើងនៅចំពេលដែលសាលាក្តីកំពុងមានបញ្ហាថវិកា ដែលជាវិបត្តិធ្ងន់ធ្ងរមួយ និងបញ្ហាមួយទៀត គឺការជ្រៀតជ្រែក និងការគ្រប់គ្រងមិនបានល្អ ដែលត្រូវបានគេលើកឡើងស្ទើរគ្រប់ពេល។ កាលពីថ្ងៃទី៤ មីនា ដែលជាថ្ងៃ អៀង សារី ត្រូវបានបញ្ជូនចូលមន្ទីរពេទ្យជាលើកចុងក្រោយ បុគ្គលិកសាលាក្តី ខាងជាតិចំនួនជាង ៣០ នាក់បាននាំគ្នាធ្វើកូដកម្ម ទាមទារការបើកប្រាក់ខែ។ បើទោះបីជាកូដកម្មនេះ ត្រូវបានបញ្ចប់ក្នុងសភាពស្ងប់ស្ងាត់ កាលពីម្សិលមិញក៏ដោយក៏វាត្រូវបានជាប់គាំងជាមួយនឹងបញ្ហា សុខភាពរបស់ អៀង សារី កាលពីម្សិលមិញដែរ ហើយដែលឥឡូវនេះ បានស្លាប់ ហើយមិនដឹងថា តើវានឹងប៉ះពាល់ដល់ដំណើរការសវនាការរហូតដល់ពេលណាទេ។
ក្នុងរយៈកាល១៦ ខែចាប់តំាងពីសំណុំរឿង ០០២ បានចាប់ផ្តើមឡើង ថ្ងៃបើកសវនការគឺមានចំនួនតែ១៥០ ថ្ងៃ ហើយកាលបរិច្ឆេទនៃថ្ងៃសវនាការ រឹតតែមានភាពយឺតយ៉ាវទៀត នៅខែតុលា នៅពេលដែលអង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងបានកាត់ថ្ងៃសវនាការមក ត្រឹមតែ ៣ ថ្ងៃក្នុងមួយសប្តាហ៍សម្រាប់រយៈពេលនៅសល់ក្នុងឆ្នាំនោះ ដោយលើកឡើងថា មកពីបញ្ហាបុគ្គលិកមានកំណត់។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៣ មក ចំនួនថ្ងៃសវនាការដែលប្រារព្ធធ្វើឡើងគឺមានចំនួនតែ១៥ ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ។
លោក យ៉េង វីរៈ នាយកមជ្ឈមណ្ឌលអប់រំច្បាប់សម្រាប់សហគមន៍ ដែលបានកត់សម្គាល់បញ្ហាប្រឈម ដោយសាលាក្តីថា ជាបញ្ហាធ្ងន់ធ្ងរ ហើយមិនមែនត្រឹមតែបញ្ហានៃសុខភាពរបស់ចុងចោទ បានថ្លែងថា ៖ «ខ្ញុំសង្ឃឹមថា ការស្លាប់របស់ អៀង សារី គឺពិតជាការរំឭកឲ្យចងចាំថា ដំណើរការកាត់ក្តីឧក្រិដ្ឋកម្មនេះគួរតែដំណើរការឲ្យមាន ប្រសិទ្ធភាពជាងមុន ដែលអាចបញ្ចៀសរាល់បញ្ហាបាន»។ លោកបន្តថា៖ «វាមានបញ្ហានៅពេលនេះ និងមានទៀតនៅពេលខាងមុខ ពេលខ្លះបញ្ហារដ្ឋបាលគ្រប់គ្រងរបស់សាលាក្តី ពេលខ្លះបញ្ហាថវិកា ពេលខ្លះបញ្ហានយោបាយ និងពេលខ្លះ បញ្ហាបច្ចេកទេស ហើយដែលបញ្ហាទាំងអស់នេះ បានធ្វើឲ្យមានភាពយឺតយ៉ាវ។ វាហាក់បីដូចជាក្រៀមក្រំ នៅពេលឃើញស្ថានភាពបែបនេះ វាពិតជាធ្វើឲ្យយើងបារម្ភអំពីផលប៉ះពាល់ទូទៅទៅលើ អ.វ.ត.ក»។
បើនិយាយអំពីបញ្ហាសិទ្ធិរបស់ចុងចោទ និងការទាមទាររកយុត្តិធម៌ ដោយសាធារណជន និងបញ្ហាជាមួយរដ្ឋាភិបាល វាបានបង្ហាញឲ្យឃើញនូវស្ថានភាពដែលហាក់បីដូចជាព្យាយាមសម្របសម្រួល។
ករណីរបស់ អៀង សារី ជាចុងចោទដែលជាញឹកញាប់មានជំងឺ មិនអាចចូលរួមដំណើរការកាត់ក្តី នៅក្នុងអំឡុងខែចុងក្រោយនេះ មេធាវីរបស់គាត់បានទឡ្ហីករណ៍ប្រឆាំងជាដដែលៗ ប៉ុន្តែចៅក្រម ហាក់បីដូចជាធុញទ្រាន់ ចំពោះការអនុញ្ញាតឲ្យគាត់បោះបង់សិទ្ធិរបស់គាត់ ក្នុងការចូលរួមសវនាការ ។ ផ្ទុយទៅវិញ អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូង បានទទូចថា អៀង សារី ត្រូវចូលរួមដំណើរការកាត់ក្តីបើទោះបីជាពីបន្ទប់ឃុំខ្លួន របស់គាត់ក៏ដោយ។
លោក Karnavas ថ្លែងកាលពីម្សិលមិញថា៖ «យើងពេលខ្លះ ស្ទើរតែធ្វើពុតថា គាត់អាចមានសមត្ថភាពចូលរួមដំណើរការកាត់ក្តី ពីបន្ទប់ឃុំខ្លួនរបស់គាត់ ប៉ុន្តែយើងដឹងថា គាត់ពិបាកទ្រាំណាស់ ហើយខ្ញុំគិតថា ស្ថានភាពរបស់គាត់ធ្ងន់ធ្ងរខ្លាំង»។ ឥឡូវនេះ គាត់បានទៅសុខគតិភពហើយ»។
ដោយថ្លែងនៅសន្និសីទ អ.វ.ត.ក ដែលធ្វើឡើងកាលពីរសៀលម្សិលមិញ សហព្រះរាជអាជ្ញាអន្តរជាតិ លោក Bill Smith បានថ្លែងថា៖ «យើងមិនអាចធ្វើឲ្យពេលវេលាត្រឡប់មកវិញបានទេ ប៉ុន្តែអ្វីដែលយើងអាចធ្វើបានគឺនឹងបន្តស្វែងរកមនុស្ស ដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ថា បានប្រព្រឹត្តឧក្រិដ្ឋកម្មទាំងនេះ រហូតដល់ដំណាក់កាលចុងក្រោយ។ នោះហើយជាកេរដំណែលនៃការកាត់ក្តីនេះ។ តុលាការ នឹងមិនឈប់ ហើយក៏មិនគួរឈប់ រហូតណាទាល់តែយុត្តិធម៌ ត្រូវបានប្រគល់ទៅប្រជាជន»។ ប៉ុន្តែចំពោះទស្សនៈប្រជាជនផ្សេងៗវិញ ការស្លាប់របស់ អៀង សារី គឺជាបញ្ហាអ្វីមួយ ប៉ុន្តែលទ្ធភាពស្វែងរកយុត្តិធម៌នៅតែអាច។
លោក ឆាំង យុ នាយកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា បានថ្លែងថា៖ «អង្គការសហប្រជាជាតិ និងរដ្ឋាភិបាល បានធ្វើការសន្យា។ ពួកគេបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀង ពួកគេបានសន្យា ជាមួយនឹងជនរង-គ្រោះ ដែលនៅរស់រានពីរបបខ្មែរក្រហម។ ពួកគេបានសន្យាចំពោះពិភពលោក... ការស្លាប់របស់ អៀង សារី បង្ហាញថា ការសន្យាមួយរបស់ពួកគេមិនជោគជ័យទេ»។ លោកបានថ្លែងបន្តថា៖ «អ្នកអាចគិតថា នៅពេលដែលគាត់ត្រូវបានចាប់ខ្លួនដោយតុលាការ សូម្បីតែប្រជាជននៅតាមផ្លូវក៏អបអរដែរ។ពួកគេមានទំនុកចិត្ត ខ្លាំងណាស់ចំពោះតុលាការថា យុត្តិធម៌នឹងត្រូវបានផ្តល់ឲ្យ បើសូម្បីតែមនុស្សដែលត្រូវបានការពារដោយរដ្ឋាភិបាលអាចចាប់ ខ្លួនបាន»។ «ប៉ុន្តែឥឡូវនេះ ជនរង-គ្រោះជាច្រើន អាចឃើញថា ការស្លាប់របស់គាត់ គឺមិនមែនជាជោគជ័យនោះទេ វាជារឿងគួរឲ្យខឹង និងខកចិត្ត»៕
No comments:
Post a Comment
yes