អ្នកភូមិបឹងកក់ ប្រមូលផ្ដុំគ្នាដាក់បណ្ដាសានៅមុខតុលាការរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី៣១
ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១២។ អ្នកភូមិអះអាងថា មន្ត្រីតុលាការទាំងនោះប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ
រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា បានចែងយ៉ាងច្បាស់ថា អំណាចទាំង ៣ ត្រូវចែកដាច់ពីគ្នា គឺអំណាចនីតិបញ្ញត្តិ ប្រតិបត្តិ និង តុលាការ។ ប៉ុន្តែភាពជាក់ស្ដែងនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា ប្រព័ន្ធតុលាការហាក់កំពុងរងសំពាធនយោបាយខ្លាំង និងមានការជ្រៀតជ្រែកដ៏ស៊ីជម្រៅរបស់បក្សកាន់អំណាច។
រហូតមកទល់ពេលនេះគេនៅពុំទាន់ឃើញមានច្បាប់ចាំបាច់នានា សម្រាប់កំណត់លក្ខន្តិកៈការងារ និងដំណើរប្រព្រឹត្តទៅរបស់តុលាការ ដើម្បីអោយស្ថាប័នរកយុត្តិធម៌មួយនេះបំពេញការងាររបស់ខ្លួនប្រកបដោយឯករាជ្យ និងមានប្រសិទ្ធភាព ដូចបានចែងដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា។
កាលពីឆ្នាំ២០០២ រដ្ឋាភិបាលទីក្រុងភ្នំពេញ ធ្លាប់សច្ចាថា ខ្លួននឹងបង្កើតច្បាប់សំខាន់ៗចំនួនពីរដែលជាគ្រឹះនៃប្រព័ន្ធតុលាការ គឺច្បាប់ស្ដីពីការរៀបចំ និងការប្រព្រឹត្តទៅនៃប្រព័ន្ធតុលាការ និងច្បាប់ស្ដីពី លក្ខន្តិកៈចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា ព្រមទាំងការធ្វើវិសោធនកម្មលើច្បាប់ស្ដីពី ឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រម។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ឆ្នាំ១៩៩៣ តម្រូវឲ្យកម្ពុជា មានច្បាប់ខាងលើនេះ ដើម្បីធានានូវដំណើរការប្រព្រឹត្តទៅយ៉ាងរលូនរបស់ស្ថាប័នយុត្តិធម៌កម្ពុជា។ ប៉ុន្តែរហូតមកទល់ពេលនេះ គឺមានរយៈពេលជាង ២០ឆ្នាំទៅហើយ ដែលកម្ពុជា នៅតែមិនទាន់បានអនុម័តច្បាប់ទាំងនេះទៀត។ មន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ធ្លាប់និយាយជាសាធារណៈថា ពួកគេបានធ្វើសេចក្ដីព្រាងនៃច្បាប់ទាំងពីរនេះ ហើយបានបញ្ជូនទៅដល់ដៃទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីថែមទៀត។
មជ្ឈដ្ឋានជាច្រើនទទូចទាមទារឲ្យមានការបញ្ជូនច្បាប់ស្ដីពីការរៀបចំ និងការប្រព្រឹត្តទៅនៃប្រព័ន្ធតុលាការ និងច្បាប់ស្ដីពីលក្ខន្តិកៈចៅក្រម និង ព្រះរាជអាជ្ញាបន្តទៀតទៅដល់ដៃរដ្ឋសភា ហើយភាពចាំបាច់ និងបន្ទាន់មួយទៀតនោះ គឺការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រម ដើម្បីឲ្យមានភាពស៊ីសង្វាក់គ្នា។
ក្រុមមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល និងតំណាងរាស្ត្រគណបក្សកាន់អំណាចតែងនិយាយដូចៗគ្នាថា ច្បាប់ទាំងពីរនេះមិនសូវជាចាំបាច់ចំពោះមុខ ដូចជាច្បាប់ឯកពន្ធភាព ច្បាប់ចរាចរណ៍ ច្បាប់ស្ដីពីការថែរក្សាភាពឯកជន ឬច្បាប់ដទៃផ្សេងៗទៀតនោះទេ។ ក្រុមមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលតែងអះអាងថា ស្ថិរភាពនយោបាយជាកត្តាសំខាន់ជាជាងការចំណាយពេលក្នុងការបង្កើតច្បាប់ទាំងនេះ។
ឥឡូវយើងធ្វើការប្រៀបធៀបគ្នារវាងស្ថាប័នជាតិកំពូលៗពីរ គឺតុលាការ និងគណៈរដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា គិតចាប់តាំងពីក្រោយការបោះឆ្នោតឆ្នាំ១៩៩៣ មក។ គណៈរដ្ឋមន្ត្រី ឬរដ្ឋាភិបាល ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយច្បាប់មួយដែលមានឈ្មោះថា «ច្បាប់ស្ដីពីការរៀបចំ និងប្រព្រឹត្តទៅនៃគណៈរដ្ឋមន្ត្រី» នៅក្នុងខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩៤។ ប៉ុន្តែចំពោះស្ថាប័នតុលាការវិញ ចាប់ពីសាលាដំបូងរហូតដល់តុលាការកំពូល រហូតមកដល់ពេលនេះ ពុំបានដំណើរការងាររបស់ខ្លួនដោយផ្អែកលើច្បាប់បង្កើតតុលាការនោះឡើយ។ នេះមិនខុសគ្នាពីពាក្យថា «កូនកើតមុនឪនោះទេ»។
ក្រៅតែពីគណៈរដ្ឋមន្ត្រី សូម្បីតែក្រសួងទាំងអស់ដែលនៅក្រោមគណៈរដ្ឋមន្ត្រី សុទ្ធតែត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយមានច្បាប់ជាមូលដ្ឋាន។ ដូច្នេះគេអាចចោទជាសំណួរថា នៅពេលដែលតុលាការក្នុងប្រទេសមួយដំណើរការងាររបស់ខ្លួនដោយគ្មានច្បាប់សម្រាប់បង្កើតដូច្នេះ តើការកាត់សេចក្ដី ឬជំនុំជម្រះទាំងឡាយក្នុងរយៈពេលជាង ២០ឆ្នាំកន្លងមកនេះ មានភាពស្របច្បាប់ដែរ ឬទេ?
ហេតុដូច្នេះហើយទើបអង្គការសហប្រជាជាតិផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សដែលចង់ឃើញប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា មានភាពស្របច្បាប់ត្រឹមត្រូវ និងជាប្រទេសមាននីតិរដ្ឋពេញលេញនោះ ទទូចជាញឹកញាប់អោយរដ្ឋសភាអនុម័តច្បាប់ស្ដីពីការរៀបចំ និងការប្រព្រឹត្តទៅនៃប្រព័ន្ធតុលាការ និងច្បាប់ស្ដីពីលក្ខន្តិកៈចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា ព្រមទាំងធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមអោយបានឆាប់។
ការទាមទារឲ្យមានការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រម គឺដោយសារអង្គការសហប្រជាជាតិចង់ឲ្យស្ថាប័នតុលាការនៅដាច់ពីក្រសួងយុត្តិធម៌។ ទីពីរ រាល់ការតែងតាំងចៅក្រមព្រះរាជអាជ្ញាត្រូវធ្វើឡើងតាមរយៈឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រម ហើយឡាយព្រះហត្ថលេខាដោយព្រះមហាក្សត្រ។ ទីបី អគ្គលេខាធិការដ្ឋានរបស់ឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមត្រូវតែជាសេនាធិការរបស់ស្ថាប័នមួយនេះ។ ទីបួន សមាសភាពនៃសមាជិកឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមត្រូវមានការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ។
តើច្បាប់ទាំងនេះ នឹងក្លាយជាថ្នាំបន្សាបអំណាចរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ឬយ៉ាងណា ទើបបានជាទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបង្អាក់ទុកច្បាប់ដ៏សំខាន់កំពូលទាំងពីរនេះយូរម្ល៉េះ?
យោងតាមប្រភពពីសង្គមស៊ីវិល ហេតុផលដែលធ្វើឲ្យសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ទាំងពីរនេះជាប់គាំងនៅគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ពីព្រោះតែសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ដែលផ្ញើចេញពីឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមនោះចែងថា ចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញាមិនត្រូវជាសមាជិកនៃគណបក្សនយោបាយនោះទេ។
ប្រសិនបើច្បាប់ទាំងពីរត្រូវបានអនុម័តផ្អែកតាមឆន្ទៈនីតិរដ្ឋ ដែលតម្រូវឲ្យប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌កម្ពុជា ឯករាជ្យពិតៗមែននោះ ចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញានឹងត្រូវស្ថិតនៅជាឯករាជ្យ។ មានន័យថា ចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញាមិនត្រូវជាសមាជិកគណបក្សនយោបាយ ឬស្ថិតក្រោមការគាបសង្កត់ដោយឥទ្ធិពលនយោបាយនោះទេ។ លើសពីនេះទៀត ស្ថាប័នចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញានឹងលែងស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់រដ្ឋាភិបាលតទៅទៀត។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយមាត្រា ១៥ បានចែងថា ព្រះសង្ឃ មន្ត្រីយោធា ចៅក្រម ព្រះរាជអាជ្ញា និងមន្ត្រីតុលាការ មានសិទ្ធិចូលជាសមាជិកគណបក្សនយោបាយ ប៉ុន្តែហាមមិនឲ្យធ្វើសកម្មភាពនយោបាយដូចជាការចេញឃោសនាគណបក្ស ឬចែកអំណោយនានាជាដើម។
ចំណែកច្បាប់នៅក្នុងប្រទេសមួយចំនួន ដូចជានៅទីក្រុងហុងកុង ប្រទេសថៃ ឬប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ចែងថា រាល់ចៅក្រមមិនត្រូវជាសមាជិកនៃគណបក្សនយោបាយទេ។
ដោយឡែកនៅតាមបណ្ដាអតីតប្រទេសកុម្មុយនិស្តមួយចំនួន រួមមានប្រទេសរុស្សី និងប្រទេសហុងគ្រី វិញ ការហាមប្រាមមិនឲ្យចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញាជាសមាជិកគណបក្សនយោបាយ បានចែងយ៉ាងច្បាស់ក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ប្រទេសទាំងនេះតែម្ដង។
មាត្រា ២៦ និងមាត្រា ២៩ នៃច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញប្រទេសហុងគ្រី ចែងថា រាល់ចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញាមិនត្រូវមានទំនាក់ទំនងជាមួយគណបក្សនយោបាយ ឬចូលរួមសកម្មភាពជាមួយគណបក្សនយោបាយឡើយ។
ប៉ុន្តែនៅកម្ពុជាវិញ ក្រុមមន្ត្រីតុលាការខ្លះមានទាំងពីព្រះរាជអាជ្ញា ក្រឡាបញ្ជី ចៅក្រមស៊ើបអង្កេត ចៅក្រមជំនុំជម្រះ ចៅក្រមឈរ និងចៅក្រមអង្គុយមួយចំនួន ធ្លាប់និយាយទាំងមោទនភាពថា នៅក្នុងពេលបំពេញវិជ្ជាជីវៈ ពួកគេដើរតួជាអង្គរកយុត្តិធម៌ ប៉ុន្តែក្រោយពេលបំពេញកិច្ចការរួច ពួកគេសមាជិកគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
ដូចលោក ឌិត មុន្ទី ប្រធានតុលាការកំពូលជាឧទាហរណ៍ស្រាប់។ លោកជាប្រធានតុលាការផង ជាចៅក្រមផង និងសមាជិកគណៈអចិន្ត្រៃយ៍គណៈកម្មាធិការកណ្ដាលនៃគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាផង។ ករណីនេះមិនមែនតែលោក ឌិត មុន្ទី ម្នាក់ទេ តែនៅមានមនុស្សជាច្រើនទៀតដែលមានតួនាទីពីរបីដូច្នេះ។ ដូច្នេះរូបមន្តនៃការបែងចែកអំណាចទាំងបី គឺអំណាចរដ្ឋសភា អំណាចរដ្ឋាភិបាល និងអំណាចតុលាការឲ្យនៅដាច់ពីគ្នាប្រហែលជាលំបាកធ្វើទៅរួចក្នុងបរិបទនយោបាយកម្ពុជា បច្ចុប្បន្ន។
ប្រសិនបើមេដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលហ៊ានដឹកនាំប្រទេសតាមរបៀបត្រឹមត្រូវ តាមក្បួននីតិរដ្ឋ ដោយឲ្យអំណាចតុលាការនៅដាច់ឯករាជ្យពីខ្លួន ដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនោះវានឹងបាត់បង់ប្រយោជន៍នយោបាយ និងប្រយោជន៍ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួន ពីព្រោះពួកគេមិនអាចអូសទាញមន្ត្រីតុលាការមកធ្វើជាកូនអុកតទៅទៀត។ ដូច្នេះការហួងហែងនេះ ធ្វើឲ្យប្រព័ន្ធតុលាការដើរលើវិថីដ៏តូចចង្អៀតក្នុងការរកយុត្តិធម៌ ហើយអាចធ្វើអោយមហាជនលែងមានជំនឿលើតុលាការ។ ពេលពួកគេបាត់បង់ជំនឿលើតុលាការ ពួកគេនឹងរកវិធីផ្សេងៗ ដើម្បីឲ្យបានយុត្តិធម៌។ ដូចករណីស្ត្រីអ្នកភូមិបឹកកក់ ចំនួន ១៣រូប និងលោក ម៉ម សូណង់ដូ បានបង្ហាញជាឧទាហរណ៍ស្រាប់។ ពួកគេបានស្វះស្វែងរកការពឹងពាក់ប្រទេសមហាអំណាចឲ្យដាក់សំពាធដល់រដ្ឋាភិបាលខ្មែរ។ បញ្ហានេះមិនមែនជាប្រការល្អសម្រាប់មុខមាត់ប្រជាជាតិខ្មែរទាល់តែសោះ។ ហើយកាលណាយុត្តិធម៌សង្គមអវត្តមាន អំពើហិង្សាតាមផ្លូវថ្នល់អាចកើតមាន ហើយការអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិក៏នឹងអាចមិនមានល្បឿនទៅមុខ។ លើសពីនោះទៀត កិត្តិយសរបស់តុលាការក៏ត្រូវរងការមើលងាយពីបរទេសផងដែរ។
ឧទាហរណ៍ លោក គ្រីស្តូហ្វ ប៉េស៊ូ (Christophe Peschoux) អតីតប្រធានការិយាល័យឧត្ដមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំនៅកម្ពុជា ក្រោយពីធ្វើការនៅកម្ពុជា អស់រយៈកាលជាច្រើនឆ្នាំមក បានប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី ថា «ប្រព័ន្ធតុលាការ ឬប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា មានភាពងាយទទួលរងគ្រោះពីការជ្រៀតជ្រែករបស់រដ្ឋាភិបាល និងពីទឹកប្រាក់ខ្លាំងណាស់»។
ដើម្បីមើលឲ្យឃើញបញ្ហានេះ គេគ្រាន់តែចំណាយពេលខ្លះនៅកម្ពុជា សង្កេតមើលដំណើរការកាត់សេចក្ដីក្នុងតុលាការ គេនឹងឃើញថា ប្រសិនបើលោកជាអ្នកក្រ ប្រសិនបើលោកជាអ្នកតូចតាច ប្រសិនបើលោកជាអ្នកទន់ខ្សោយ និងគ្មានអំណាច ប៉ុន្តែលោកជាអ្នកត្រូវតាមច្បាប់ក៏ដោយចុះ គេអាចក្រឡាប់សាច់រឿងឱ្យលោកអ្នកជាអ្នកខុសវិញបាន។
ដូច្នេះសរុបសេចក្ដីមក ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា ឲ្យដឹងថា ដើម្បីអោយតុលាការអាចដំណើរការងាររបស់ខ្លួនផ្អែកលើមូលដ្ឋានច្បាប់ និងឯករាជ្យក្នុងការបំពេញការងារ រកយុត្តិធម៌ជូនសង្គមជាតិ វាជាការចាំបាច់ណាស់ដែលច្បាប់ស្ដីពីការរៀបចំ និងការប្រព្រឹត្តទៅនៃប្រព័ន្ធតុលាការ និងច្បាប់ស្ដីពីលក្ខន្តិកៈចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា ព្រមទាំងការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រម ត្រូវតែធ្វើឡើងដោយផ្អែកលើគោលការណ៍នីតិរដ្ឋ ដើម្បីធានាឲ្យបាននូវភាពឥតលំអៀងនៃប្រព័ន្ធតុលាការ៕
No comments:
Post a Comment
yes