ពលរដ្ឋនៅតាមបណ្ដាខេត្តក្រុងមួយចំនួនដែលពុំមានមុខរបរ បានជ្រើសយកការងារជាកម្មកររោងចក្រ នៅតាមតំបន់ទីប្រជុំជន ឬនៅរាជធានីភ្នំពេញ។ ដោយសារប្រាក់ខែគោលមានកម្រិតទាប ជាទូទៅគេសង្កេតឃើញថា ទីកន្លែងជួលស្នាក់នៅរបស់ពួកគេមានលក្ខណៈមិនសមរម្យឲ្យផាសុខភាពល្អឡើយ។
តើក្រុមហ៊ុនដេរសំលៀកបំពាក់មានការទទួលខុសត្រូវ និងមានកាតព្វកិច្ចផ្លូវច្បាប់ចំពោះកន្លែងស្នាក់នៅដេកពួនរបស់កម្មករដែរ ឬទេ?
ថ្មីៗនេះក្រុមការងារនៃវិទ្យុអាស៊ីសេរី បានធ្វើដំណើរទៅពិនិត្យមើលកន្លែងស្នាក់នៅដេកពួនរបស់កម្មករកម្មការិនីមួយកន្លែង នៅក្បែររោងចក្រដែលពួកគេធ្វើការ ស្ថិតនៅភូមិត្រពាំងថ្លឹង សង្កាត់ចោមចៅ ខណ្ឌដង្កោ រាជធានីភ្នំពេញ។
ច្រកចូលទៅកាន់បន្ទប់ជួលដែលមានភាពតូចចង្អៀត ដែលមិនសូវមានពន្លឺ គេឃើញមានសំរាម និងសំលៀកបំពាក់ចាស់ៗពាសពេញនៅអមសងខាងផ្លូវឡើងទៅកាន់ជណ្ដើរដ៏តូចចង្អៀត ឆ្ពោះទៅកាន់បន្ទប់ជួលរបស់កម្មករកម្មការិនី។
ក្នុងបន្ទប់ជួលមួយនៅជាន់ទី១ ដែលមានទំហំប្រហែល ៣ម៉ែត្រ ៤ជ្រុង និងកម្ពស់ជិត ២ម៉ែត្រ យើងសង្កេតឃើញថា ពុំមានពន្លឺថ្ងៃចូលទៅដល់គ្រប់គ្រាន់ទេ។ ក្នុងនោះមានបន្ទប់ទឹក និងបង្គន់តូចមួយ ប៉ុន្តែទ្វារបន្ទប់ទឹកបាក់ធ្លាក់ចុះពុំអាចបិទបានឡើយ។
នៅពីមុខបន្ទប់ទឹក យើងឃើញមានចានឆ្នាំង និងចង្ក្រានហ្គាសដាក់រៀបនៅលើកម្រាលឥដ្ឋ។ នៅម្ខាងទៀតនៃបន្ទប់ មានសំលៀកបំពាក់ និងមុងកន្ទេល។ បន្ទប់ដ៏តូចចង្អៀតនេះមានកម្មករជាយុវជនយុវតីជិត ១០នាក់ ដែលមានអាយុចាប់ពី ១៥ឆ្នាំ ទៅដល់ ២២ឆ្នាំ ជាបងប្អូនសាច់ញាតិ និងមិត្តភ័ក្ដិជិតស្និតនឹងគ្នា។
យុវតីឈ្មោះ ឃី សុខរ៉េត អាយុ ១៨ឆ្នាំ ជាកម្មការិនីធ្វើការនៅរោងចក្រ អេខនតិច២ មានស្រុកកំណើតនៅខេត្តព្រៃវែង ឲ្យដឹងថា ដើម្បីកាត់បន្ថយការចំណាយលើការជួលបន្ទប់នេះ ពួកគេស្នាក់នៅរួមគ្នាចំនួន ៩នាក់ ដែលមានបងប្អូន និងអ្នកភូមិមកពីស្រុកជាមួយគ្នា។
នាងបញ្ជាក់ថា នាងបានប្រាក់ខែគោលចំនួន ៦១ដុល្លារ ប៉ុន្តែប្រសិនជាពួកគេធ្វើការថែមម៉ោងបានច្រើន គេអាចបានប្រាក់ឈ្នួលជាមធ្យមពី ៨០ ទៅ ១០០ដុល្លារ ក្នុង១ខែ។ ប្រាក់ឈ្នួលនេះពួកគេបានចំណាយទៅលើការហូបចុក ថ្លៃបន្ទប់ស្នាក់នៅ និងរំលែកប្រាក់ខ្លះសម្រាប់ផ្ញើទៅឪពុកម្ដាយនៅឯស្រុកកំណើត។ ទាំងនេះគឺជាការចំណាយចម្បងជារៀងរាល់ខែ ដែលខានមិនបាន ៖ «យើងអត់សូវមានលុយបំបែកបន្ទប់ យើងនៅជុំគ្នាអស់លុយតិច»។
ខែ សុណង៖ មួយខែប្អូនចំណាយប៉ុន្មាន? ឃី សុខរ៉េត៖ជួនកាល ៦ដុល្លារ ជួនកាល ៧ដុល្លារ ទាំងទឹកទាំងភ្លើងទាំងផ្ទះ។ ប្រាក់ខែសំខាន់ជាងគេបន្ទប់ និងថ្លៃស្ករ ប៊ីចេង ទិញទុកហូបដល់ខែ។ ខែ សុណង៖ គេនៅគ្នាច្រើនអ៊ីចឹងពិបាកអ្វីខ្លះប្អូន? ឃី សុខរ៉េត៖ ពិបាកដែរពេលខ្លះអ្នកណាដើរឡើងបត់ជើងអ៊ីចឹង ដើរទើសគ្នា អង្កុញជើងដេកអីខ្លះទៅ។ ចុះយើងដេកទល់ក្បាលគ្នា បន្ទប់នេះដូចថា វាពិបាកត្រង់ ដូចថា កណ្ដុរ កន្លាត ស្រមោច សាច់ល្អិតច្រើនហើយ កាត់អាវកាត់ខោ។ បើខែក្ដៅនៅមិនបានទេបន្ទប់នេះ។
យុវជនឈ្មោះ គួន រ៉ាម៉ន អាយុ ២២ឆ្នាំ ជាកម្មករម្នាក់ក្នុងចំណោមអ្នកស្នាក់បន្ទប់ជួលទាំង ៩នាក់នេះ បានរអ៊ូរទាំថា ពួកគេមានការលំបាកដោយសារបន្ទប់ស្នាក់នៅមានភាពតូចចង្អៀត និងពុំមានខ្យល់អាកាសគ្រប់គ្រាន់។ ជារៀងរាល់យប់ ពួកគេពុំសូវទទួលទានដំណេកស្កប់ស្កល់ឡើយ។
នៅខណៈថ្លែងពីការលំបាករបស់ខ្លួននេះ យុវជន រ៉ាម៉ន និងបងប្អូនរបស់គាត់ បានផ្ទុះសំណើចមួយប្រាវបែបកំប្លែងទៅវិញ ហាក់ដូចជាភ្លេចការលំបាកនេះបានមួយភ្លេត៖ «គេងហ្នឹងក្បាលទល់គ្នា ហើយជើងខ្ញុំដាក់ទៅប៉ះជញ្ជាំង ដេកបញ្ឆិតបញ្ឆៀងគ្នាពេញហ្នឹង អ្នកខ្លះដេកលើកដៃមកប៉ះ ប៉ះមុខប៉ះមាត់ សក់មីងខ្ញុំវែងៗ ចូលពិបាកដេកចង់ងាប់ គេងមិនសូវលក់»។
នៅឯបន្ទប់ជួលរបស់កម្មករមួយទៀត កម្មការិនីរោងចក្រ សាន់តិច អាយុ ២៤ឆ្នាំម្នាក់ ដែលភ្ញាក់ពីដំណេកទាំងមមីងមមាំង ទំនងដូចមិនទាន់បានទទួលទានដំណេកស្កប់ស្កល់នៅឡើយនោះ បានឲ្យដឹងថា នាងធ្វើការវេនយប់ ដែលនាងអាចទទួលបានប្រាក់ឈ្នួលច្រើនជាងអ្នកធ្វើការវេនថ្ងៃបន្តិច ដោយសារដេររាប់ចំនួន ឬហៅថាដេរស៊ីបុង។ ប៉ុន្តែនាងនៅជួបការលំបាកខាងជីវភាពដដែល ដោយសារប្រាក់ឈ្នួលនៅមានកម្រិតទាប ហើយអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងនាងត្រូវចំណាយលុយទិញទាំងអស់។ ថ្វីត្បិតតែការស្នាក់នៅមានការលំបាកបន្តិចមែន ប៉ុន្តែនាងត្រូវតែបង្ខំចិត្តទ្រាំនិងតស៊ូ៖ «សុទ្ធតែបងប្អូនទាំងអស់ បងប្អូនជីដូនមួយអ៊ីចឹងនៅជាមួយគ្នា»។
ខែ សុណង៖ បន្ទប់ស្នាក់នៅហ្នឹងនៅដល់ទៅ ៧នាក់ យល់ថាពិបាកទេ ចង្អៀតទេ? កម្មការិនី៖ អត់អីផង ព្រោះអីយើងមានវេនយប់វេនថ្ងៃ ខ្លះអ៊ីចឹងវាដូរគ្នា អត់សូវចង្អៀតទេ។ ធម្មតាម្នាក់ ១០ដុល្លារ ចេញថ្លៃបន្ទប់ទៅ សល់ប៉ុន្មានយើងទិញប្រដាប់ប្រដាប្រើទាំងអស់គ្នា ទិញអីវ៉ាន់ប្រើប្រាស់ ខោអាវស្លៀកពាក់អ៊ីចឹងទៅ ទិញគ្រប់សព្វ និយាយទៅ ១ខែៗ។
បន្ទាប់ពីផ្ដល់សម្ភាសន៍រួចហើយ នាងបានប្រាសខ្លួន ហើយទាញភួយមកទទូរបន្តដំណេករបស់នាងតទៅទៀត ដោយមិនគិតខ្វល់ខ្វាយ ឬអៀនខ្មាសចំពោះអ្នកនៅជុំវិញខ្លួននោះឡើយ។
បើតាមសហជីពសេរីកម្មករ កម្មករក្នុងវិស័យវាយនភណ្ឌកាត់ដេរសំលៀកបំពាក់ និងស្បែកជើងនៅកម្ពុជា បច្ចុប្បន្នមានប្រមាណ ៤០ម៉ឺននាក់។ សមាគមរោងចក្រឲ្យដឹងថា សព្វថ្ងៃនេះ កម្ពុជាមានរោងចក្រនៅក្នុងបញ្ជីសមាគមចំនួនជាង ៣០០រោងចក្រ។
នាយកដ្ឋានគយ និងរដ្ឋាករកម្ពុជា នៃក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ ឲ្យដឹងថា វិស័យវាយនភណ្ឌសំលៀកបំពាក់ ដែលបាននាំចេញទៅក្រៅប្រទេសគិតជាទឹកប្រាក់ក្នុងរយៈពេល ៩ខែ ដើមឆ្នាំ២០១១ មានចំនួនជាង ៣.៦០០លានដុល្លារ។ រីឯការនាំចេញនៅឆ្នាំ២០១០ មានចំនួនជាង ២.៧០០លានដុល្លារ គឺបានកើនឡើងជិត ៣៧ភាគរយ បើប្រៀបធៀបទៅឆ្នាំ២០១០។
ដោយសារតែវិស័យនាំសំលៀកបំពាក់ចេញមានភាពរីកចម្រើន និងជាប្រភពចំណូលដ៏ចម្បងមួយសម្រាប់ទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជានោះ ប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជា លោក អាត់ ធន់ មានមតិថា រដ្ឋាភិបាល និងក្រុមហ៊ុនដាច់ខាតត្រូវតែយកចិត្តទុកដាក់ដល់ជីវភាពរបស់កម្មករ។
លោក អាត់ ធន់៖ «ទាំងក្រុមហ៊ុនអ្នកផលិត និងទាំងទីផ្សារអ្នកបញ្ជាទិញបន្ត គឺសមរម្យ លើសពីការសមរម្យហើយ នេះគឺជាការស្រាវជ្រាវរបស់អ្នកជំនាញដែលយើងបានជួបទាំងនៅក្នុងស្រុក និងនៅក្រៅស្រុក ។ តាមការវិភាគ ទាំងក្រុមហ៊ុន និងយើង ប្រហែលជា ២៥ភាគរយទេ នៃលុយចំណូល ប៉ុន្តែ ៧៥ភាគរយគឺលុយនៅអន្តរជាតិ។ អ៊ីចឹងគ្រាន់តែបន្ថែម និងបង្កើនការទទួលខុសត្រូវផ្ដល់ឲ្យកម្មករ ខ្ញុំគិតថា ត្រូវតែចំណេញ។ សព្វថ្ងៃពាក្យថា ខាតគ្មានទេ ពីព្រោះយើងទិញទាំងវត្ថុធាតុដើម ទាំងពីកម្លាំងផលិត ទាំងពីការនាំចេញ រហូតដល់ការផ្ដល់ពីអ្នកបញ្ជាទិញមក គឺយើងវិភាគទៅដល់អ្នកទិញខោអាវមួយៗនេះទៀត»។
យ៉ាងណាក៏ដោយ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃសមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា លោក ជាតិ ខេមរា ធ្លាប់បានថ្លែងការពារថា ភាគីរោងចក្រ គឺមានការទទួលខុសត្រូវកម្មករក្នុងរោងចក្រ និងបានគោរពច្បាប់ការងារ។ រីឯជីវិតរស់នៅរបស់កម្មករនៅក្រៅរោងចក្រគឺជារឿងផ្ទាល់ខ្លួនរបស់កម្មករម្នាក់ៗ។ លោកបន្តថា អ្នកបញ្ជាទំនិញគេដឹងតែធ្វើម៉េចឲ្យទំនិញគ្រប់ចំនួន និងទាន់ពេលប៉ុណ្ណោះ ពុំនោះទេថៅកែរោងចក្រ និងរងការការផាកពិន័យ ឬត្រូវចុះថ្លៃទំនិញ នោះជាលក្ខខណ្ឌចាំបាច់ដែរភាគីរោងចក្រត្រូវតែគិតជាកត្តាចម្បង។
បើទោះបីជាមានការអះអាងយ៉ាងនេះក្ដី លោក មឿន តុលា ប្រធានកម្មវិធីសិទ្ធិការងារ នៃមជ្ឈមណ្ឌលអប់រំច្បាប់សម្រាប់សហគមន៍ ហៅកាត់ថា CLEC មានប្រសាសន៍សង្កត់ធ្ងន់ថា និយោជកត្រូវតែអនុវត្តទៅតាមច្បាប់ស្ដីពីការងារ ដែលមានកត្តា ២សំខាន់ គឺប្រាក់ឈ្នួលអប្បបរមា ត្រូវតែធ្វើការកែទម្រង់ជារៀងរាល់ពេល ដើម្បីឲ្យស្របទៅតាមលក្ខខណ្ឌនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ចពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ និងត្រូវឆ្លើយតបពីតម្រូវការចាំបាច់របស់កម្មករ និងអ្នកនៅក្នុងបន្ទុក។ លោកបានវាយតម្លៃថា ដោយសារការមិនគិតគូរដល់កម្មករនេះហើយ ជាលទ្ធផលដូចដែលបានឃើញនៅចុងឆ្នាំ២០១១នេះ គឺកម្មករបានដួលសន្លប់ជាក្រុមៗ។
លោក មឿន តុលា បញ្ជាក់ថា អ្នកធ្វើអាជីវកម្មក៏ត្រូវតែមានការទទួលខុសត្រូវ និងគោរពសិទ្ធិមនុស្សជាចម្បងដែរ៖ «ពាក់ព័ន្ធនឹងអាជីវកម្មវិញ គឺមិនមែនមានន័យថា គាត់ចំណាយឲ្យគេចំនួនប៉ុណ្ណេះទៅ ហើយគេទៅរស់នៅម៉េចរស់នៅទេ អានេះគឺជារឿងរបស់កម្មករ មិនមែនមានន័យអ៊ីចឹងទេ បើសិនជាអ្នកធ្វើអាជីវកម្មគាត់និយាយបែបហ្នឹង ហើយអ្នកប្រើប្រាស់ គេបានឃើញគេបាន លឺនូវអ្វីដែលគាត់បានអះអាង ប្រហែលជាអ្នកទិញនោះ គេប្រាកដជាមិនទិញសំលៀកបំពាក់ ឬក៏ទិញទំនិញរបស់គាត់ទេ ព្រោះថា អ្នកប្រើប្រាស់នោះ ក្រៅអំពីគុណភាព និងតម្លៃនៃផលិតផលនោះ ក៏គេគិតមួយទៀតដែរ ថាតើអាវមួយដែលគេទិញពីស្រុកខ្មែរនៅតំបន់អាស៊ីនោះ តម្លៃហ្នឹងមានបានគោរព លើកស្ទួយសិទ្ធិកម្មករអត់?»។
ក្នុងមាត្រា១០៧ នៃច្បាប់ស្ដីពីការងារបានចែងថា ប្រាក់ឈ្នួលអប្បបរមាត្រូវធានា ត្រូវរៀបចំឡើងដោយមិនគិតថា វិជ្ជាជីវៈណា ឬមុខរបរណាឡើយ។ ប្រាក់ឈ្នួលអប្បបរមាដែលត្រូវធានានោះអាចប្រែប្រួលទៅតាមភូមិភាគ តាមលក្ខណៈសេដ្ឋកិច្ចដែលសម្រាប់កំណត់លក្ខខណ្ឌជីវភាព។ ប្រាក់ឈ្នួលអប្បបរមានេះ ត្រូវកែសម្រួលទៅតាមដំណាក់កាលនៃការវិវត្តន៍ស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ច និងតម្លៃជីវភាពរស់នៅ។
ដើម្បីជំរុញឲ្យមានការគោរពសិទ្ធិមនុស្សកម្មករ ឧត្ដមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំនៅកម្ពុជា កាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១១ ក៏បានចេញនូវគោលការណ៍ណែនាំមួយតាមរយៈសៀវភៅគោលការណ៍ណែនាំស្ដីពី ធុរកិច្ច និងសិទ្ធិមនុស្ស ដែលក្នុងនោះមានចែងអំពីទំនួលខុសត្រូវរបស់សាជីវកម្មក្នុងការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ដោយបានកំណត់ថា សហគ្រាសពាណិជ្ជកម្ម គួរតែគោរពសិទ្ធិមនុស្ស។
អ្នកសង្កេតស្ថានភាពរស់នៅរបស់កម្មករកាត់ដេរនៅកម្ពុជាមួយរូប បានថ្លែងថា ក្រុមហ៊ុនធំៗនៅសហរដ្ឋអាមេរិក និងនៅប្រទេសអឺរ៉ុប ដែលបញ្ជាទិញសំលៀកបំពាក់ពីកម្ពុជា អាចនឹងពិចារណាឡើងវិញលើការបញ្ជាទិញសំលៀកបំពាក់ពីកម្ពុជា ប្រសិនបើពួកគេបានឃើញស្ថានភាពស្នាក់នៅរបស់កម្មករមិនមានផាសុខភាពបែបនេះ។
សម្រាប់កម្មករកម្មការិនីដែលវិទ្យុអាស៊ីសេរី បានជួបសម្ភាសទាំងនោះថ្លែងថា ជីវិតការងារជាកម្មកររោងចក្រគ្រាន់តែជាកិច្ចការមួយបណ្ដោះអាសន្នសម្រាប់ទប់ទល់ជីវភាពរស់នៅរបស់ពួកគេតែប៉ុណ្ណោះ មិនអាចឲ្យពួកគេមានលំនឹងក្នុងជីវិតបានឡើយ។ បញ្ហាប្រាក់ខែនៅមានកម្រិតទាប គួបផ្សំនឹងតម្លៃទំនិញនៅលើទីផ្សារស្ទើរគ្រប់ប្រភេទមានតម្លៃថ្លៃទៅៗ ធ្វើអោយពួកគេមិនមានលទ្ធភាពជួលបន្ទប់ស្នាក់នៅល្អប្រសើរជាងនេះឡើយ៕
RFA
No comments:
Post a Comment
yes